بهداشت معنوی؛ یکی از گسترده‌ترین جریان‌های معنوی نوظهور در کشور ما که آرام و بی سروصدا به گسترش خود ادامه می‌دهد، جریان موسوم به «تفکر نوین» (New Thought) است. شاید اسم این جریان را نشنیده باشید ولی رسم آن (باورهای آن) در کشور، روز به روز در حال گسترش است. باورهای جریان تفکر نوین، بیشتر با پوشش مباحث روانشناسی، موفقیت و آموزش‌های مهارتی در حال ترویج است و به همین خاطر کمتر از نظر آسیب‌شناختی مورد بررسی قرار گرفته است.
مروری بر تاریخچه تفکر نوین
جریان «تفکر نوین»در سال ۱۸۷۵ توسط «ماری بیکر ادی»[۱] در آمریکا پایه‌گذاری شد. این جریان تلفیقی از افکار کابالیستی[۲] سوئدنبرگ، «هندوئیسم مدرن» و «مسیحیت متعالی»[۳] است، که بیشتر بر موضوع «قدرت ذهن» و نقش آن در درمان بیماری‌ها متمرکز بود ولی به تدریج جریان‌های زیادی از بستر آن بر‌خاستند که بر تأثیر نیروی ذهن بر موفقیت مالی، شادی، سلامتی و روابط تأکید می‌کردند. مروجین «تفکر نوین» مدعی شدند که با استفاده از قدرت ذهن می‌توان به‌تمامی خواسته‌های خود در زندگی دست پیدا کرد.
اوج‌گیری «تفکر نوین» در قرن بیستم دیری نپایید و در دهۀ اول قرن بیست و یکم، با تکیه‌بر فعالیت‌های رسانه‌ای، دوران تازه اوج‌گیری آن آغاز شد. فیلم راز [۴] (۲۰۰۶) اثر «راندا برن» نقطه عطف این موج جدید بود، که حرف‌های کهنه قرن گذشته را در باب قدرت ذهن و جذب ثروت تکرار می‌کرد.
قانون جذب
«نیروی ذهن» ایده اساسی جریان تفکر نوین است. که با عنوان «قانون جذب» مشهور شده است. قانون جذب میگوید به هرچه فکر کنید و احساس کنید، آن را خواهید داشت.
«هر چیز را در ذهنت مجسم کنی، آن را در دست‌هایت خواهی داشت»[۵]. وقتی چیزی را می‌خواهید همین‌که تصویرش در ذهن میآید، فرآیند جذب آغاز می‌شود. زمانی هم که چیزی را نمیخواهید، باز هم به‌محض اینکه موضوع را تصور میکنید، جذب اتفاق میافتد و آنچه را نمیخواستید، سرتان میآید[۶].
قانون جذب از آموزه‌های فرقه «تئوسوفی» بود[۷]، که در سال ۲۰۰۶ با تولید فیلم «راز» و انتشار کتابی با همین نام توسط «راندا برن» شهرت جهان یافت. در این فیلم تأکید می‌شود که راز موفقیت چهره‌های برجسته تاریخ استفاده از قانون جذب بوده است.
کتاب «لرزش فکر یا قانون جذب در دنیای فکر»[۸] (۱۹۰۶) نوشته «ویلیام آتکینسون» (۱۸۶۲-۱۹۳۲) نخستین کتابی بود که به‌طور مستقل به قانون جذب پرداخت و سی سال بعد کتاب «بیندیشید و ثروتمند شوید» (۱۹۳۷) اثر «ناپلئون هیل» این اصطلاح را جهانی کرد. این کتاب در آن زمان به فروش بی‌سابقه ۲۰ میلیون نسخه دست‌یافت؛ و تاکنون نیز ۷۰ میلیون نسخه از آن به فروش رفته و در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخ قرارگرفته است[۹].
فیلم راز قانون جذب را با استفادۀ غیرعلمی از مفاهیم فیزیک کوانتوم و روانشناسی ارائه داد و «تفکر‌ن وین» را به شبه‌علم تبدیل کرد. این کار ضریب نفوذ فیلم «راز» را افزایش داد و زمینه مناسبی برای فروش کتاب راز، که چند ماه پس از فیلم، انتشار یافت، فراهم نمود. این کتاب با فروش بیش از ۲۰ میلیون نسخه، کتاب دیگری از جریان تفکر نوین بود که در لیست پرفروش‌ترین کتاب‌های تاریخ نشست.
آموزه‌های «تفکر نوین»
غیر از قانون جذب، آموزه‌های بنیادین دیگری نیز در «تفکر نوین» وجود دارد:
آگاهی برتر: سطح نامحدودی از آگاهی که درون انسان است و با کائنات ارتباط دارد و هر کس با انجام مدیتیشن و توقف فرآیندهای ذهنی می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.
عصر جدید: انسان‌ها با کشف نیروی ذهن و ارتباط با آگاهی برتر می‌توانند جهان جدیدی را خلق کنند و عصر جدید را بر اساس صلح، سلامتی، شادی و رفاه بسازند.
خدای درون: مهم‌ترین آموزه «تفکر نوین»که گاهی آن را با ادبیات شبه عرفانی وحدت وجودی توجیه می‌کنند، باور به خدای درون و نیروی نامحدود و خلاقیت مطلق در درون انسان است.
قانون جذب به‌مثابه ابزاری سیاسی
مروجین تفکر نوین بر اساس قانون جذب تأکید می‌کنند که افکار شما در عالم اثر می‌گذارد و هر چه بگویید، همان تحقق پیدا می‌کند. پس تنها به آنچه می‌خواهید، بیاندیشید و به آنچه نمیخواهید، فکر نکنید. اگر می‌خواهید جهان از جنگ و ظلم و فساد پاک شود، راهش این است که با کاری نداشته باشید؛ حتی به مبارزه با آنها فکر هم نکنید و چیزی دربارۀ‌شان نگویید.
به این ترتیب فرایند تغییر جهان آغاز خواهد شد. جنگ و ستم و فساد و بی‌عدالتی نتیجۀ اندیشیۀ کسانی است که می‌خواهند با این ناخواسته‌ها مبارزه کنند و کسانی که با این ناخواسته‌ها کاری ندارند، مصلحان واقعی هستند. در کتاب «راز» صراحتا عنوان می‌شود که:
«جنبش ضدجنگ، جنگ بیشتری تولید می‌کند. جنبش ضد مواد مخدر، مواد مخدر بیشتری تولید کرده است. علت این است که به آنچه نمی‌خواهیم توجه می‌کنیم.»[۱۰]
بر همین اساس ادعاهایی در سمینارهای تفکر نوین در داخل کشور می‌شنویم که: اگر به مبارزه با آمریکا و اسرائیل فکر کنیم، این دولت‌ها قدرتمندتر می‌شوند. این باورها به قدری در افکار عمومی رسوخ کرده است که برخی از چهره‌های سرشناس هنری و ورزشی کشورمان، پس از وقوع بلایای طبیعی اخیر (نظیر زلزله کرمانشاه و سیل در شمال و غرب کشور)، علت بروز آنها را، سردادن شعارهای ظلم‌ستیزانه و آزادی‌خواهانۀ مردم ایران علیه استکبار جهانی دانستند.
به خاطر همین کارکردهای سیاسی تفکر نوین است که رد پای سیاستمداران سلطه‌طلب را در جای جای تاریخ این جریان شبه‌معنوی می‌توان مشاهده کرد. از حمایت‌های برخی فراماسونرهای بلندپایه در جلوگیری از ورشکستی محافل تفکر نوینی در اواسط قرن بیستم، تا اعطای نشان‌های ملی از سوی روسای جمهور آمریکا به چهره‌های مروج «تفکر نوین»و تأمین مالی پروژه‌های آنها توسط بنیاد راکفِلر.
تفکر نوین در ایران
تاکنون بیش از ۱۰۰ نفر از شخصیت‌های برجسته «تفکر نوین» شناسایی‌شده‌اند، که افکار آنان وارد کشور شده است. اکثر این افراد آمریکایی بوده و اندیشه‌های آنان غالباً از راه ترجمۀ کتاب، به کشور ما راه‌یافته است. این کتاب‌ها معمولاً تحت عنوان روانشناسی و ادبیات طبقه‌بندی می‌شوند، به همین علت حساسیتی را برنمی‌انگیزند.
آثار این افراد فضای غیرعلمی و عامه‌پسندی دارند که آنها را به کتاب‌هایی پرفروش تبدیل کرده و میلیون‌ها نسخه از آن در کشور فروش رفته است. نمونه‌ای از این افراد به همراه عنوان برخی کتاب‌های شاخصشان عبارتند از:
وین دایر (معنویت)، دیپاک چوپرا (شفای کوانتومی)، نیل دونالد والش (مجموعه سه جلدی گفتگو با خدا)، فلورانس اسکاول شین (چهار اثر از فلورانس اسکاول شین)، کاترین پاندر (از دولت عشق)، راندا برن (راز)، لوئیز هی (شفای زندگی)، باربارا دی آنجلیس (رازهایی درباره زنان)، دبی فورد تریسی (نیمه تاریک وجود)، جک کنفیلد (سوپ جوجه برای روح) و …
مروجین اصلی تفکر نوین در ایران
از اواسط دهه هفتاد برخی افراد در داخل کشور ما نیز شروع به ترویج جریان «تفکر نوین» نموده‌اند. علیرضا آزمندیان (موسسه تکنولوژی فکر)، احمد حلت (مجله موفقیت)، محمود معظمی (مکتب کمال)، سیدحسین عباس‌منش (گروه موفقیت عباس منش)، معصومه تیموری (موسسه سمینار ما) و …. نمونه‌ای از این اشخاص هستند.
در میان مروجین داخلی تفکر نوین برخی افراد خصوصیات ویژه‌ای دارند:
سیدمحمد عرشیانفر: طلبه‌ای با با سابقه جنجالی در حوزه علمیه ورامین است که با سوءاستفاده از لباس مقدس روحانیت، به ترویج التقاطی آموزه‌های تفکر نوین با مباحث دینی مشغول است.
سپهر تاروردیان: موسسه «همایش فرازان» را در سال ۱۳۸۳ تأسیس کرد و با دعوت از برخی شخصیت‌های آمریکایی تفکر نوین چون «برایان تریسی»، «جک کنفیلد» و… به ایران، سمینارهای بزرگی را برای آنها برگزار نمود که مدیران ارشد دولتی و خصوصی در این برنامه‌ها شرکت کرده و برخی سازمان‌های دولتی حامی مالی برنامه‌های او شده‌اند.
منابع:
برن، روندا. راز. ترجمه‌ی مهدی قراچه‌داغی. تهران: پیکان، ۱۳۸۶.
Blavatsky, Helena. Isis unveiled : A master-key to the mysteries of ancient and modern science and theology. New York : J.W. Bouton, 1877.
پی‌نوشت‌ها:
[۱] . Mary Baker Eddy (1821-1910)
[۲] . عرفان یهودی
[۳] . Transcendentalism
[۴] . The secret
[۵] روندا برن، راز، ترجمه‌ی مهدی قراچه‌داغی (تهران: پیکان، ۱۳۸۶)، ۳۱.
[۶] همان، ۳۴-۳۶.
[۷] Helena Blavatsky, Isis unveiled : A master-key to the mysteries of ancient and modern science and theology (New York : J.W. Bouton, 1877), 340.
[۸] . Thought Vibration or the Law of Attraction in the Thought World
[۹] . این لیست توسط مجله نیویورک‌تایمز منتشر می‌شود
[۱۰] برن، راز، ۱۵۶.
چرا شما مذهبی ها به مارکسیسم و کمونیسم گیر نمیدید که خیلی بدتره؟
چون مارکسیسم و کمونیسم خیلی وقته منقرض شدن اسکول فرنگی. فکر کنم تو دهه ۸۰ میلادی متوقف شدی :)))))