عرفان‌های نوظهور: بررسی و نقد ریشه‌ها، انحرافات و راهکارها

مقدمه:

در دنیای امروز، نیاز به معنویت در انسان‌ها رو به افزایش است. اما آیا عرفان‌های نوظهور، پاسخی واقعی به این نیاز هستند یا صرفاً دامی برای انحراف؟ این مقاله به بررسی ریشه‌ها، ترفندها و اهداف پشت پرده این جریان‌ها می‌پردازد و با نگاهی نقادانه به مکاتب شرقی و غربی، راهکارهایی برای تشخیص و مقابله با انحرافات ارائه می‌دهد. با ما همراه باشید تا در این مسیر روشنگرانه، به سوی معنویت حقیقی گام برداریم.

قسمت اول

عرفان‌های نوظهور: آفتاب و سایه ها

مقدمه:

برنامه آفتاب و سایه ها از شبکه جهانی ولایت، در فصل جدید خود به بررسی موضوع عرفان‌های نوظهور می‌پردازد. این برنامه با حضور کارشناسان، به تحلیل ریشه‌ها، انحرافات و نقش این عرفان‌ها در زندگی امروز می‌پردازد.

نیاز فطری به معنویت و انحراف آن:

انسان به طور فطری نیاز به معنویت و ارتباط با عالم معنا دارد. این نیاز در تمام ادیان و مکاتب مورد توجه قرار گرفته است. اما این نیاز فطری چگونه دچار انحراف می‌شود؟

سیر تحول عرفان‌های نوظهور در غرب:

• سلب معنویت در غرب:

  در غرب، با سکولار شدن، حق معنوی انسان سلب شد. این امر باعث شد تا انسان به دنبال جایگزین‌هایی برای این نیاز بگردد.

• بازار معنویت:

  نظام سرمایه‌داری، معنویت را نیز به بازار تبدیل کرد. دین‌داری جدیدی شکل گرفت که در آن، تاجران، معنویت را به بهای گزاف به انسان‌ها می‌فروشند.

• مرگ خدا و راه‌های رسیدن به خدا:

  در غرب، شعار “مرگ خدا” مطرح شد. اما پس از آن، شعار “راه‌های رسیدن به خدا” مطرح شد و انواع طریقه‌ها (سنت‌های سرخ پوستی، هندی، چینی، ژاپنی و…) برای رسیدن به خدا ارائه شد.

• تعارض علم و دین و پوچ شدن معنویت:

  دینی که مدرنیته ارائه داد، برخلاف تصورات، نه تنها با علم سازگار نبود، بلکه به یک امر پوچ و خرافه تبدیل شد. نیاز فطری انسان به معنویت، با سراب مواجه شد و تشنگی او بیشتر شد.

• نتایج معنویت‌گرایی:

  تحقیقات نشان می‌دهد که شعارهایی که معنویت‌گرایان در مورد آرامش گمشده می‌دادند، نتیجه عکس داده و اضطراب را افزایش داده است. (تحقیقات گابریل اوتینگر و پل گیلاس)

رنسانس و تاثیر آن بر عرفان‌های نوظهور:

• رنسانس و حذف دین:

  برای تحلیل دین‌داری امروزی، باید به رنسانس و حذف دین بازگشت. در آن دوران، جریان‌های شعر کار کالری (آیا راز ورزان، باطنی گرا) به عنوان رقبای اصلی دین مطرح شدند.

• احیای سنت‌های رازورزانه:

  با کنار گذاشته شدن دین، مجالی برای عرض اندام جریان‌های شرکت آلود پدید آمد. سنت‌های رازورزانه احیا شد و موجی از ایسیو نرها مذهبی به این کار کمک کردند.

• تئوسوفی و مادام بلاواتسکی:

  توسط یک جریان تئوسوفی، به رهبری مادام بلاواتسکی، سنت‌های باستانی احیا شدند. این جریان، ایده‌های رازورزانه مبتنی بر دیدگاه‌های آخرالزمانی و پیشگویی‌های نجومی (آسترولوژی) را مطرح کرد.

عصر جدید (نیو ایج) و ویژگی‌های آن:

• عصر جدید (نیو ایج):

  اصطلاح “عصر جدید” (نیو ایج) برای طیفی از سنت‌ها استفاده شد که ادعا می‌کردند با الهام از سنت‌های رازورزانه، می‌خواهند جانشین دین شوند.

• ارتباط با موجودات ماورایی:

  یکی از ایده‌های اصلی این جریان، ارتباط با موجودات ماورایی (ارواح عروج کرده، جن، فرشتگان) است. این امر منجر به ظهور جریان‌هایی مانند یوفولوژی (بشقاب پرنده‌ها) شد.

• تولید ادبیات معنوی:

  ادبیات معنوی جدیدی در حال تولید است که در آن، مفاهیمی مانند انرژی‌های کیهانی و انرژی‌های ماورایی مطرح می‌شود. آلیس بیلی، بحث یوگا، هالر و تکرار را مطرح کرد.

• تجاری سازی معنویت:

  سنت‌های رازورزانه به دلیل قابلیت تفسیر و قیمت‌گذاری، مورد توجه قرار گرفتند. فروش کریستال‌ها، سنگ‌ها و گیاهان انرژی‌دار آغاز شد و معنویت به یک برنامه بازاری تبدیل شد.

• فرقه‌ها و جنجال برانگیزی:

  آرام آرام فرقه‌ها زیاد شدند و کارت‌ها (شخصیت‌پرستی) شکل گرفت. این فرقه‌ها با فریب‌ها و وعده‌ها، افراد را جذب می‌کردند. جنجال برانگیزی این فرقه‌ها، منجر به خودکشی‌های دسته‌جمعی شد (جیم جونز، معبد مردم).

• ضد فرقه‌ها (آنتی کارت‌ها):

  در پی جنجال‌های فرقه‌ها، جنبش‌های ضد فرقه (آنتی کارت‌ها) شکل گرفت. اما این جنبش‌ها به این نتیجه رسیدند که جنجال برانگیزی به نفعشان نیست و باید وارد بحث‌های خدمات اجتماعی شوند.

• جنبش‌های نوپدید دینی (NRMs):

  جامعه‌شناسان، اصطلاح جدیدی به نام “جنبش‌های نوپدید دینی” (NRMs) را مطرح کردند. این جنبش‌ها، جنبش‌های جدید دینی بودند که می‌توانستند مشکلات را حل کنند.

• چرخش فرهنگی:

  پل هیلاس در کتاب “انقلاب معنوی” چرخش از بالا به پایین (مرجعیت دین) به چرخش انفسی (دین شخصی) را مطرح می‌کند. به این معنا که به تعداد انسان‌ها باید دین وجود داشته باشد و هرکس دین خودش را داشته باشد.

• محصول‌سازی برای انسان:

  در این شرایط، محصول‌سازی برای انسان اتفاق می‌افتد. انسان‌ها در یک سوپرمارکت، دین خود را انتخاب می‌کنند.

دین مدرنیته و چالش‌های آن:

• دین مدرنیته:

  معنویت‌گرایی جدید، همان دین مدرنیته است که اصول و شاخص‌های مدرنیته (آزادی، استقلال) را همراه خود دارد.

• آزادی یا تحمیل؟

  آیا دینی که غرب ارائه می‌دهد، واقعاً یک انتخاب آزادانه است یا یک تحمیل است؟ آیا ما با یک بمباران عقیدتی و رسانه‌ای مواجه هستیم؟

رمزآلودگی و شخصی‌سازی دین در عرفان‌های نوظهور:

• رازآلود بودن عرفان‌های نوظهور:

  رمزآلود بودن عرفان‌های نوظهور چه خدمتی به سرکرده‌های این جنبش‌ها می‌کند؟ رمزآلود بودن، امکان تفسیر و روایات‌سازی را فراهم می‌کند.

  • انحصار در تفسیر:

    این عرفان‌ها ادعا می‌کنند که کل مکاتب، رازآلودند و فقط آنها می‌توانند رمزگشایی کنند.

  • تفاوت غیب و رازآلودگی:

    ایمان به غیب یک حقیقت است (خدا، معاد). اما رازآلودگی، ادعای دسترسی به امور غیبی با فرمول‌های خاص است.

• شخصی‌سازی دین:

  این عرفان‌ها، دین را شخصی می‌کنند و به افراد اجازه می‌دهند تا هر بخشی از ادیان مختلف را که دوست دارند، انتخاب کنند.

  • تفاوت “لا اکراه فی الدین” با دین شخصی:

    “لا اکراه فی الدین” به معنای آزادی در انتخاب دین است، اما پس از انتخاب، باید به تمام احکام آن پایبند بود. در حالی که دین شخصی، ترکیبی از آموزه‌های مختلف است که با فریب ارائه می‌شود.

قدرت انسان و جنبش‌های مرتبط:

• قدرت انسان:

  در دل عصر جدید، بحث “قدرت انسان” مطرح شد و جنبش‌های امتداد بشری و پتانسیل انسانی شکل گرفت. این جنبش‌ها ادعا می‌کردند که انسان، قدرت‌های خود را به خدا فرافکنی می‌کند و باید به قدرت‌های درونی خود بازگردد.

  • نیروی فکر نوین:

    جنبش تفکر نوین، با استفاده از اندیشه‌های رازآلود هرمسی و کابالیستی، ادعا می‌کرد که انسان می‌تواند با قدرت‌های خود، کارهای بزرگی انجام دهد.

  • درمان ذهنی:

    این جنبش‌ها، با الهام از یوگا و مدیتیشن، ادعا می‌کردند که انسان با قدرت ذهن خود می‌تواند درمان کند.

  • موفقیت و ثروت:

    مفهوم موفقیت در مدرنیته شکل گرفت. ناپلئون هیل، در کتاب “بیندیشید و ثروتمند شوید”، ثروت را به عنوان نمادی از موفقیت معرفی کرد.

  • اومانیست بودن:

    این جنبش ها، کانون هستی را انسان می‌دانند و محور هستی، شد انسان. به همین دلیل این ادیان جدید اسم های مختلفی دارند و هدف همه یک چیز است, جایگزینی ادیان توحیدی با دین خود پرستی

سودجویی و اهداف پشت پرده:

• سودجویی پشت پرده:

  آیا اهداف سیاسی هم پشت این مسائل و اتفاقات می باشد؟
  پاسخ: بله. با تبلیغ گسترده در رابطه با این گونه از اعتقادات غلط به راحتی بر ذهن و فکر جامعه به ویژه جوانان تاثیر گذاشت و جوانان ما به دنبال این هستند که با انتخاب این ادیان مدرن بیشتر دیده شوند و مورد توجه قرار گیرند و به جای تلاش برای رسیدن به اهداف با باورهای غلط و راه حل های ساده تر که نتیجه ای هم در بر ندارند به پوچی میرسند.

• نرمی و بی‌رنگی:

  این جریان‌ها نرم و بی‌رنگ هستند و تشخیص آنها دشوار است. شما احساس نمی‌کنید که از دین خارج می‌شوید، بلکه فکر می‌کنید دین را بهتر می‌فهمید.

قسمت دوم

عرفان‌های نوظهور: آفتاب و سایه ها- قسمت دوم

مقدمه

بررسی معنویت و میل فطری انسان به آن، و همچنین انحراف این میل در برخی مکاتب.

ویژگی‌های مشترک عرفان‌های نوظهور

• ادعای ارائه دین جدید

• رویکردهای مختلف (محافظه‌کارانه یا مقابله مستقیم)

• چالش با عناصر اصلی دین (خدا باوری، حقیقت جویی، واقعیت گرایی)

• وهم‌آلود بودن

  • عرفان سرخ پوستی و استفاده از مواد مخدر برای رسیدن به “حقیقت”

  • قرص‌های “عرفان”

  • سابلیم بینال‌ها و ایجاد توهم

  • هم‌فازی کیهانی در عرفان حلقه

• دور کردن انسان از واقعیت

• خاموش کردن عقل

  • یوگا و خاموش کردن ذهن (چی تا)

شاخصه‌های عرفان‌های نوظهور

• اومانیست و انسان‌گرایی غلیظ:

  • انسان جایگزین خدا

  • خودشیفتگی

  • محاکمه خدا

    • رمان “کوه پنجم” اثر پائولو کوئیلو

    • “گفتگو با خدا” اثر دونالد والش

• معنویت فردیت‌یافته و خوشایند

• قرائت انسان مهم‌تر از حقیقت

• پلورالیسم

• هرچه انسان با آن خشنود است، مهم است

• نفی شریعت و عقل

مقابله با دین کهن و اصیل

• مقابله با ادیان توحیدی و دین مبین اسلام

• ارائه خود به عنوان “باطن دین” و کیفی‌سازی آن

• نشان دادن ویژگی‌های “خشونت آمیز” از دین

• استفاده از کم‌کاری ادیان توحیدی در ترویج زوایای اخلاقی

• ایجاد دوگانگی بین معنویت و دین

• اعلام اینکه “دین من انسانیت است”

• ایجاد حس نفرت نسبت به دین

ابتذال مفاهیم دینی

• تهی کردن مفاهیم بنیادین دینی و استفاده در معانی دیگر

  • دعا تبدیل به عبارات تاکیدی

• منجی‌گرایی مبتذل

  • منجی‌گری درعصر جدید (نیو ایج)

  • تبدیل مفهوم واقعی منجی به آگاهی فردی

  • انتظار یک فرد که حضرت را داشت

  • تبدیل منجی‌گری و ظهور آن به مسیحی ذاتی افراد

  • عدالت دروغین

• تکامل روحی به جای کنش اجتماعی

قسمت سوم

عرفان‌های نوظهور و مفهوم خدا

مقدمه

بررسی مفهوم خدا در عرفان‌های نوظهور و مقایسه آن با مفهوم خدا در ادیان توحیدی.

ترفند عرفان‌های نوظهور

• حمله به دین حقیقی

• ایجاد افتراق

ویژگی‌های خدای ارائه شده در عرفان‌های نوظهور

• خدایی خشن، سخت‌گیر، تعصب‌گرا، ریاکار، انعطاف ناپذیر، قضاوت کننده، انتقام‌جو، حسود و تحریف شده در کتاب‌های مقدس

• خدایی که جدایی از انسان را طلب می‌کند

• خدایی غیرقابل دسترس

مقایسه خدای ادیان با خدای عرفان‌های نوظهور

عواقب کنار گذاشتن خدا

• رواداری و اباحه شدن هر چیزی

• از بین رفتن نظم و نظام

• پوچی و انگاریسم

• استبداد و استکبار

سوء استفاده از نام خدا

• تبدیل خدا به “انرژی کیهانی”

• تأکید بر “ملاقات با خود” به جای عبادت و تسلیم به خدا

• پاکسازی چاکرا به جای انجام فرایض

• تبدیل خدا به “نماد فراوانی” (مجسمه‌های Ganesha)

خدایی که به انسان خدمت می‌کند

تبدیل خدا به “غول چراغ جادو” یا “چوب دستی” برای برآورده کردن خواسته‌ها.

خطر پرستش خدای درون

پرستش “خدای درون” در واقع پرستش “خود” است.

الهیات فمینیستی و الهه‌گرایی

احیای الهه‌ها (عشق، زیبایی، فزونی، زایش) و وارد شدن به دام شرک جدید.

خودشناسی

• خودشناسی در عرفان‌های نوظهور:

  تأمین خواسته‌ها، تکیه به خود، بی‌نیازی از خدا.

• خودشناسی در ادیان توحیدی:

  شناخت خدا، نیاز فطری، معاونت به غنای الهی.

تأکید بر احساسات در عرفان‌های نوظهور

به جای توبه و یادآوری گناهان، بر “پاک‌سازی” و فراموش کردن گناهان تأکید می‌شود. به جای ادعیه و علما، به مشاور و کوچ معنوی مراجعه می‌شود.

هشدار

مراقب ادیان جدید باشید! با ادبیات و مفاهیم خودی، اهداف خود را پیش می‌برند! فریب ظواهر را نخورید و به جای خدای دروغین، به خدای حقیقی پناه ببرید!

قسمت چهارم

بررسی شاخصه‌های عرفان‌های نوظهور: دنیاگرایی

مقایسه نگاه عرفان‌های نوظهور و اسلام به دنیا

انواع نگاه به دنیا

• دنیا ستیز:

  • مرتاض‌های هندی

  • رهبانیت مسیحی

• دنیا پذیر:

  • دیدگاه دینی:

    دنیا ابزار قنطره و گذرگاه.

  • دیدگاه طبیعت‌پرستان:

    دنیا عین معنویت و انرژی‌های طبیعت.

  • استفاده از معنویت برای رسیدن به دنیا:

    ابزار کردن خدا و معنویت برای رسیدن به آرامش، تن‌آسایی و رفاه بیشتر.

تحلیل معنویت دنیایی

• معنویت ورزشی

• معنویت موسیقی

• معنویت آرایش

• معنویت آشپزی

هدف معنویت دنیاگرا

رسیدن به حال خوب، شادکامی و رفع اضطراب ناشی از زندگی مدرن

تناسخ

• تولد های پی در پی

• سامسارا = تکرار رنج

• Karma = چرخه کارما

تقدیس ثروتمندان

• تقدیس ثروتمندان

• پول نماد معنویت است.

• ثروتمندان = انسان‌های معنوی

• فقرا = بی ارزش و بی‌عرضه

• پول بیشتر = معنویت بیشتر

تحقیر فقرا

• فقیرتر نگه داشتن فقرا برای کسب درآمد

معنویت بزرگترین سرمایه تجارت

سو استفاده از معنویت برای کسب ثروت.

الهیات رفاه

• انجیل تندرستی و ثروت

• تحقیر فقرا و سیاه‌پوستان آمریکایی

غفلت از آخرت

هشدار قرآن نسبت به غفلت از آخرت و دل بستن به دنیا.

قسمت پنجم

دسته بندی عرفان‌های نوظهور و محتوای آن‌ها

تنوع در عرفان‌های نوظهور

• تنوع در مخاطبین

• وجود جریان‌های

  • فرهنگ‌گرا و ضد فرهنگ

  • تقدیس‌کننده شیطان و تقدیس‌کننده فرشتگان

  • تقدیس‌کننده انسان و تقدیس‌کننده طبیعت

• لزوم سنخ‌شناسی و دسته‌بندی برای تحلیل

سنخ‌شناسی عرفان‌های نوظهور

1. بر اساس میزان رازورزی:

   • رازورزانه

   • علم‌گرا (شبه‌علم)

2. بر اساس دوره تاریخی:

   • قبل از ۱۹۶۰

   • بعد از ۱۹۶۰ (NRMs)

3. بر اساس جغرافیا:

   • شرقی

   • غربی

4. بر اساس نسبت با دین:

   • خارج از ادیان

   • از درون ادیان (اصلاح‌گرایانه)

تقسیم‌بندی براساس “والیس”

• دنیا گریز (رهبانی)

• دنیا گرا

تقسیم‌بندی بر اساس “سینگر”

• نو مسیحی

• آمیخته با جادو

• برخوردار از “خود یاری”

• نوپدید “ادیان معطوف به خود ملایک”

سطح مخاطبان

• مخاطبان:

  • ساعی برای فهم ادعاها و شعارهای جریان‌ها

• مشتریان:

  • درگیر جریان‌ها در قالب ورزش و خدمات

• فرقه‌گرا:

  • پیروان سرسخت

محتواهای رایج در عرفان‌های نوظهور

1. تعالیم باطنی و علوم غریبه

   • شیطان‌گرایی

   • برگزاری مراسم قربانی و آئین‌های خاص

2. ارتباط با موجودات ماورایی

   • آدم فضایی‌ها

   • فرشتگان

   • ارواح

3. شبه علم

   • فراروانشناسی

   • تکنیک‌های ذهنی (روش سیلوا)

   • انرژی‌درمانی

4. کیش شخصیت

   • معرفی رهبران کاریزماتیک

   • تقدیس رهبران معنوی شرقی

   • تبلیغ الوهیت رهبران

5. بسط و گسترش جادو

قسمت ششم

عرفان‌های نوظهور و نقد آن‌ها: بررسی مکاتب شرقی و عرفان‌های خودساخته

نیاز به معنویت در دنیای مدرن

• انسان به دنبال رفع نیازهای فکری خود است و به دنبال چاره اندیشی می گردد.

• برخی برای ارضای نیاز به معنویت به ادیان و مکاتب الهی روی می آورند.

• برخی دیگر راه های خودساخته بشری را برای رسیدن به تکامل انتخاب می کنند.

• استفاده سوء از نیاز انسان به معنویت توسط عده‌ای برای منافع شخصی

عرفان‌های نوظهور: خطرات و ضرورت شناخت

• عرفان‌های نوظهور ساختگی و ساخته دست بشر هستند و می توانند برای انسان خطرساز باشند.

• شناخت این عرفان‌ها برای تصمیم‌گیری مناسب ضروری است.

• فضای مجازی ترویج این عرفان‌ها را آسان‌تر کرده است.

نگاهی به مقوله های مختلف در عرفان های نوظهور

• در برنامه های گذشته به جنبه های مختلف کارخانه های نوظهور اشاره شده است.

• نگاه این انسان ها به مقوله های مختلفی مثل خدا، زندگی، انسان، دنیا مورد بررسی قرار گرفته است.

• انسان ها، به مقوله های مختلفی همچون خدا، زندگی و دنیا نگاه متفاوتی دارند و دسته بندی هایی در این خصوص شکل گرفته است.

مکاتب شرقی و عرفان‌های خودساخته

• بررسی مکاتب شرقی و عرفان‌های خودساخته رواج یافته در دنیای شرقی

سنت‌شناسی و دسته‌بندی جریان‌های شرقی

• بخش عظیمی از این جریان‌ها با رنگ و بوی شرقی و ادیان شرقی خود را ارائه می‌دهند.

• جریان‌های موجود در آمریکا و اروپا نیز ریشه در مفاهیم شرقی دارند.

احیای سنت‌های شرک‌آلود در عصر جدید

• طلوع حقیقت دین اسلام و ظهور دین راستین با بازگشت به عقب و احیای سنت‌های شرک‌آلود مواجه است.

• احیای سنت های شرک آلود هندویی در عصر جدید (دنیای مدرن)

تحلیل شرق و غرب

تعریف جغرافیایی شرق و غرب

• شرق: هندوستان، چین و کشورهای آسیای شرقی

• غرب: اروپا و آمریکا

تعریف دین پژوهی شرق و غرب

• ادیان غربی (ابراهیمی): مبتنی بر وحی و نزول کتاب آسمانی (یهودی، مسیحی، اسلام)

• ادیان شرقی: هندوئیسم، بودیسم، دائویسم، جینیسم

تفاوت اساسی بین ادیان ابراهیمی و شرقی

• ادیان ابراهیمی نهادینه شده و سازمان‌یافته‌اند (کتاب، پیامبر، نظام دینی مشخص، شریعت، نظام اخلاقی).

• ادیان شرقی در سابقه تاریخی به این شکل دین معروف نبوده‌اند.

نقش استعمار در ترویج ادیان شرقی

• پس از جدایی دین از سیاست در اروپا، نیاز به جایگزین برای دین احساس شد.

• جریان‌های استعماری در کشورهای مستعمره به تقویت جریان‌هایی پرداختند که قبلاً به عنوان دین شناخته نمی‌شدند.

• هندوئیسم در صد سال اخیر با ترفندهای جریان‌های استعماری (به ویژه انگلیس) در فرقه سازی، رشد چشمگیری داشته است.

تحلیل تاریخی خدایان متعدد در هند

• در هند، خدایان زیادی وجود دارند که نیازمند تحلیل تاریخی هستند.

• در مناطق مختلف هند، خدایان متفاوتی مورد پرستش قرار می‌گیرند (شیواپرستان، ویشنوپرستان، برهماپرستان).

• این خدایان فاقد اصول منظم و کتاب آسمانی بودند.

• مستشرقان غربی چارچوبی به این خدایان دادند و آن‌ها را به عنوان “هندوئیسم” معرفی کردند (تقریباً از سال ۱۶۲۰ میلادی).

هندوئیسم: آموزه‌ها و باورها

ریشه های تاریخی هندوئیسم

• آریایی‌ها حدود ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به هند مهاجرت کردند.

• آریایی‌ها از نظر نژادی با مردم سیه چرده و کوتاه قد هند متفاوت بودند.

• آریایی‌ها نظام طبقاتی (کاست) را در هند ایجاد کردند.

نظام کاست در هندوئیسم

• برهمنان: روحانیون

• کشاتریا: جنگجویان و شاهان

• وایشیا: بازرگانان

• شودرا: کارگران

• افراد خارج از این طبقات (نجس‌ها) حق نداشتند با آریایی‌ها معاشرت کنند.

وداها: متون مقدس هندوئیسم

• آریایی‌ها سروده‌های خود را در قالب مجموعه‌ای از کتاب‌ها به نام وداها تدوین کردند (هزار سال طول کشید).

• چهار ودا اصلی عبارتند از: ریگ‌ودا، یاجورودا، سام‌ودا، آتارواودا.

خدایان در هندوئیسم

• در وداها حدود ۳۳۳۹ خدا وجود دارد (آتش، باروری، ثروت، رعد و برق، میمون، فیلم و غیره).

مکاتب و قرائت‌های هندوئیسم

• به دلیل اعتقادات شرک‌آلود و باورهای چندش‌آور، گرایش به هندوئیسم کم بود.

آموزه‌های هندوئیسم

• ستی (sati): سوزاندن زن زنده به همراه جسد شوهر

آیین‌های وحشتناک در هندوئیسم

• آغوری‌ها: پرستندگان مرگ که در غارها و کنار رودها زندگی می‌کنند و خاکستر مردگان را به بدن خود می‌مالند.

تانترا: جریان چپ‌گرایانه در هندوئیسم

• شامل کارهای مستهجن و ارضای جنسی (شیطان‌گرایانه)

کالی‌پرستی

• پرستش کالی، خدای سیاهی با گردنبندی از جمجمه و آتش بیرون آمده از دهان

تاثیر مستشرقان و ترویج هندوئیسم در غرب

• در حدود ۱۵۰ سال پیش، مستشرقان به معرفی و ترویج هندوئیسم پرداختند.

• ویژگی‌های چندش‌آور و دورکننده هندوئیسم کمرنگ شد و تفسیرهای جدیدی از مفاهیم آن ارائه شد.

تفسیر جدید مفاهیم کلیدی هندوئیسم توسط مستشرقان غربی

• آرتا: ثروت و جویی

• کاما: کامجویی و لذت‌جویی

• موشکا: رهایی و آزادی

• دارما: تحقق آرزوها و خودبودگی

این تفسیرها با نظام ارزش‌های لیبرالیسم غربی همخوانی داشت.

تناسخ و رهایی در هندوئیسم

• سامسارا: تناسخ (بازگشت جان به یک کالبد دیگر پس از مرگ)

• کارما: مجموع اعمال فرد که تعیین‌کننده زندگی بعدی اوست.

• موکشا: رهایی از رنج و چرخه تناسخ

• نظام طبقاتی کارما: اگر فرد خوبی باشد، در زندگی بعدی به طبقه بالاتری ارتقا می‌یابد و برعکس.

تبلیغات برای پذیرش تناسخ

• تلاش برای بزک کردن آموزه تناسخ و ترویج آن در جهان

• هشدار آیت‌الله جوادی آملی به علما درباره باورهای شرک‌آلود

نقش استعمار در تقویت هندوئیسم در هند

• از سال ۱۵۰۰ میلادی، پرتغالی‌ها و سپس انگلیسی‌ها هند را استعمار کردند.

• مسلمانان قبل از استعمارگران، تمدن بزرگی در هند ایجاد کرده بودند و مردم به اسلام گرایش داشتند.

• انگلیسی‌ها برای مقابله با مسلمانان، جریان هندوئیسم را تقویت کردند.

• پس از ورود اسلام به هند، بسیاری از بتکده‌ها نابود شدند، اما پس از ورود انگلیسی‌ها دوباره آباد شدند.

شرقی‌سازی غرب

• ترویج آموزه تناسخ در انگلستان (یک چهارم جوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله به تناسخ معتقدند).

• پدیده “شرقی‌سازی غرب” (Orientalization of the West)

• تبدیل ادبیات مسیحی به ادبیات جدیدی با مفاهیم شرقی (وحدت وجود، پرستش طبیعت)

• سخنرانی ویوکاناندا در پارلمان جهانی ادیان و استقبال از آن

• تأکید بر وحدت وجود و خدایی بودن همه انسان‌ها

• توجه به طبیعت و یکپارچگی با آن

دستاوردهای منفی ترویج هندوئیسم در غرب

• انتقال آموزه‌های آمریکایی شده هندوئیسم به خود هند

• تبدیل غرب به کانون اصلی ترویج هندوئیسم

• پر رنگ کردن نقش آمریکا برای حکمرانی بر دنیا

• اولین پارلمان جهانی ادیان در سال ۱۸۹۳ (حضور پررنگ هندوئیسم و بودیسم و بایکوت اسلام)

• همگانی کردن تفکرات و جریان هایی که همسو با خودشان بوده اند.

“تهاجم هندی به آمریکا”:

• تألیف کتابی با این عنوان توسط وندل توماس

• تغییر شعار تقابل ادیان به وحدت ادیان

• ترویج آموزه‌های اخلاقی و وحدت وجود

• معنای اصلی اهیمسا در سانسکریت با معنای رایج آن متفاوت است

تفاوت اهیمسا در هندوئیسم

• معنای رایج: عدم خشونت

• معنای اصلی: عدم پاسخ به آزار و اذیت دیگران برای پاک شدن کارما

آموزه‌های جدید هندوئیسم:

• به جای بهشت و جهنم، تناسخ

• به جای خدای متشخص، وحدت وجود

• به جای عقل و خردورزی، تحول در خود و مدیتیشن

برادری و همبستگی در اسلام

• پیامبر اسلام (ص) مردم مدینه را با هم برادر کرد و فضیلت نژادی را از بین برد.

• برادری و همبستگی، راز شیفتگی مردم مدینه به پیامبر (ص) بود.

جریان‌های معنوی با حمایت انگلیسی‌ها

• تأسیس کالج‌هایی توسط انگلیسی‌ها در بنگال برای تربیت رهبران معنوی

• تأسیس جریان “برهمو سماج” توسط راجا رام موهان روی و ترویج آموزه‌های ودانتا (وحدت وجود)

• حمایت از شخصیت‌هایی مانند ویوکاناندا و ترویج آموزه‌های او

• اکثر این شخصیت‌ها عضو جریان‌های ماسونی و فراماسونری بودند.

ودانتا و یوگا

• دو مکتب برجسته در هندوئیسم که در غرب ترویج شدند.

• ودانتا (وحدت وجود): باور به یکی بودن با کائنات

• یوگا: سبک زندگی

ترویج خام‌گیاه‌خواری

• به دلیل باور به حلول روح در حیوانات

راماکریشنا

• معرفی راماکریشنا به عنوان “پیامبر هندوستان”

• انتشار کتاب “انجیل حضرت راماکریشنا”

• انجام رفتارهای جنسی سخیف در معبد

• تقدیس راماکریشنا توسط انگلیسی‌ها

• الهام‌گیری نیل دونالد والش از راماکریشنا

• تشویق ویوکاناندا در آمریکا

• ترویج دکترین “عشق به پادشاه” توسط کیشاب چاندرا سن و خدمت به انگلیسی‌ها

سایر جریان‌ها و شخصیت‌های معنوی هندی

• لوگانات آنرا

• پرابوپادا (موسس جریان “هاری کریشنا”)

• شری یوکتشوار گیری

• سای بابا (ترویج آموزه‌های صلح، عدم خشونت و همزیستی)

استفاده از معنویت در راستای سیاست های غرب

• دین و معنویت و تمام مکاتب عرفانی در خدمت سیاست و اقتصاد قرار می‌گیرند تا بهره‌برداری مورد نظر انجام شود.

قسمت هفتم

عرفان‌های نوظهور: بررسی و نقد یوگا و جریان اُشو

دنیای مدرن و تجربه معنویت جدید

• دنیای مدرن و غرب در کنار تجربه مدرنیته، یک معنویت جدیدی را با فرهنگ های جدید دیدار و تجربه می کنند.

• جمع اضداد: غرب و دنیای مدرنیته از یک سو نظام طبقاتی را ایجاد می‌کند و از سوی دیگر شعار رهایی می دهد!

• استعمارگران در رده انسانی قرار نمی‌دهند مستعمرات را.

فرقه بارپرستی (Cargo Cult) در آفریقا:

• نمونه ای از نگاه های تحقیرآمیز غربی ها.

• آمریکایی‌ها با هواپیما منابع و ذخایر کشورها را غارت می‌کردند و به بومیان تلقین کرده بودند که خدا هستند که بر “پرنده‌های الهی” سوار می شوند.

• آمریکاییان، نگاه غیرانسانی به مردم داشتند.

دستکاری آیین‌ها توسط غربی‌ها

• غربی ها، آیین های سرزمین های دیگر را دستکاری می کنند.

• در آیین هندی با تمامی آلودگی‌ها، رگه‌های توحیدی به چشم می‌خورد.

• با این حال، غربی‌ها با تغییر آیین ها، قسمت شرک‌آلود را برجسته می‌کنند و قسمت‌های توحیدی را کنار می‌گذارند.

سلامت معنوی و صنعت معنویت

• ایجاد صنعت معلولیت!

• شخصیتی به نام بابا رانده، کسب و کار راه می اندازد از طریق مکتب یوگا و معنویت های شرقی.

• آمریکایی ها و غربی ها به معنویت به عنوان یک نگاه صنعت، یک نگاه تجارت و یک نگاه کسب و کار نگاه می کنند.

یوگا

• ریشه در متون کهن هندی (وداها) دارد، اما به عنوان یک آیین مرسوم همگانی نبوده است.

• بیشتر در متون افسون و جادو رواج داشته و یک تعلیم سینه به سینه بوده است.

• یوگا توسط مرتاضان و جوگی ها در غارها انجام می شده است.

اهداف یوگا:

• رهایی از زنجیره تناسخ و رنج

• رهایی از این دنیای مادی (مایا)

• دستیابی به وحدت با برهمن (حقیقت عالم)

تفاوت یوگا با آموزه های حکمی و فلسفی:

• در آموزه‌های حکمی، این جهان حقیقت دارد و مخلوق خداوند است.

راه‌های رهایی در یوگا

• بهکتی یوگا: راه عشق

• جنان یوگا: راه معرفت

• کارما یوگا: راه عمل

یوگا شاهانه (راجا یوگا)

• توسط پتنجلی (۴۰۰ سال قبل از میلاد)

• شامل هشت روش عملی برای رسیدن به رهایی

ورود یوگای مدرن به غرب

• رهبران شرقی با سفر به اروپا و آمریکا، معنویت شرقی را به غرب بردند.

• ویوکاناندا در پارلمان جهانی ادیان سخنرانی کرد.

• یوگای مدرن در سال ۱۸۹۶ آغاز شد.

ترویج یوگا در غرب

• رهبران هندی آکادمی‌هایی را برای ترویج یوگا در غرب تأسیس کردند.

• ابتدا با تقابل جوامع مسیحی مواجه شد، اما بعداً به شکل ورزش و سبک زندگی ارائه شد.

• سازمان‌ها و شخصیت‌هایی مانند چارلز بست و استومی به ترویج یوگا کمک کردند.

• انرژی (مفهوم فیزیکی) تطبیق داده شد با مفاهیم یوگادانه ها و چاکراها

• کریستوفر هیل کنفرانسی علمی در مورد تأثیرات یوگا بر سلامت برگزار کرد.

یوگا در ایران

• وارد فدراسیون ورزش‌های همگانی شد و به عنوان یک ورزش ثبت شد.

• تلاش برای تبدیل یوگا به یک ایده همگانی و فراتر رفتن از عبادت‌های خاص

استقبال مردم از یوگا:

• به دلیل ارائه یوگا به عنوان تکنیکی برای بهبود سلامت، تمرکز و درمان بیماری‌ها

مراحل یوگا

• یوگا به معنای به هم پیوستن (اتصال خود با برهمن) است.

• برای رسیدن به وحدت وجود، باید هشت مرحله را طی کرد.

• هر مرحله فرد را به مرحله سامادهی (مرحله آخر) نزدیک می‌کند.

هشت مرحله یوگا (آشتانگا یوگا):

• یاما: پرهیزها

• نیاما: گزینش واجبات

• آسانا: وضعیت‌های بدنی

• پرانایاما: تمرینات تنفسی

• پراتیاهارا: رهاسازی حواس

• دهارانا: تمرکز

• دهیانا: تعمق

• سامادهی: وحدت با خدا

یاما (پرهیزها)

• پرهیز از خشونت (اهیمسا): بر اساس آیین تناسخ

• پرهیز از دروغ (ساتیا)

• پرهیز از دزدی (آستیا)

• پرهیز از تعلق (آپاریگراها): افراط در پرهیز از تعلق

نیاما (گزینش واجبات):

• نظافت (ساشا): نظافتی که با آزار همراه است!

• ریاضت (تاپاس): مرتاض ها کارهایی می کنند. مثل اینکه خود را در معرض آفتاب قرار می دهند.

آسانا (وضعیت‌های بدنی):

• نشستن در حالت لوتوس (پادماسانا): نماد خدای شیوا

• نماز خورشید (سوریا ناماسکارا): عبادت خورشید

• روز جهانی یوگا (۲۱ ژوئن): مصادف با انقلاب تابستانی (اوج خورشید)

پرانایاما (مراحل تنفسی)

• فاصله انداختن بین دم و بازدم

• تغذیه از انرژی پرانا

مرحله پنجم

• پراتیاهارا: رها سازی حواس

دهارانا: تمرکز:

• تمرکز بر خدای شیوا

• سریع طی کردن مراحل به کمک گیاهان توهم‌زا

مرحله آخر (سامادهی):

• وحدت با خدا و ظهور خدا در قالب انسان

• فعال شدن کندالینی (مار چنبره زده شده در وجود انسان)

• قطع هفت نقطه بدن (چاکرا)

یوگا در ایران:

• برخلاف ایران، اساتید و بزرگان یوگا می خواهند به شکلی عرفانی و به عنوان راه خودشناسی مطرح کنند.

• در باشگاه های ورزشی ذکرهایی مثل سبحان الله و صلوات می فرستند! درحالیکه ماهیت خود را دارد!

• تحقیق دانشگاهی در امریکا: افراد با انگیزه ورزش رفتند، اما به سمت معنویت کشیده شدند.

• برگزاری تورهای هند توسط باشگاه های یوگا

• فروش کتاب‌های یوگا در باشگاه ها

بررسی محققین:

• مهدی نائینی و مجله دانش یوگا

• پرتوی و کتاب “یوگا در ایران”

ادعای هدف یوگا: بیداری نیرویی به نام کندالینی:

• توهمات دیداری و شنیداری، دیدن موجودات

• یوگا به اعضای کالی (خدای نابودگر) آموزش داده می شود.

• نگاه های شیطانی در یوگا بسیار است.

• آسیب روانی و اختلالات روانی

آثار و ضررهای یوگا بر ابعاد تخریب شده:

• نیاز به تحقیق دارد!

• مدیحه سرایی هایی که از آن شده است!

• کشیدگی های کششی آسیب ها به مجرای تنفسی

بحث اٌشو

• انشعاب یوگا به عنوان شاخه های نام یوگا

• شاخه های چپ گرا و سخیف

جریان اُشو

• شخصیت هندی (متولد ۱۹۳۱، متوفی ۱۹۹۰)

• ادعای رسیدن به روشن‌شدگی و داشتن اندازه‌های معنوی

• ترویج مراقبه (مدیتیشن) و یوگا

• هندی بودن، اما به عنوان دین جایگزین مطرح است.

ویژگی‌های جریان اُشو

• بی دینی و گستاخی علیه خدا

• کتاب “توطئه‌ای به اسم خدا”

• تقدیس نیچه و اعلام مرگ خدا

• معرفی مدیتیشن داینامیک به عنوان جایگزین خدا و دین

• ترویج سکس، ثروت و رهایی

فعالیت‌های اشو

• تأسیس مرکز مراقبه بین‌المللی اشو در هند (۱۹۷۴)

• سخنرانی‌های جنجالی در نقد ادیان (به ویژه اسلام و مسیحیت)

• انتشار کتاب “از سکس تا فراآگاهی”

• مهاجرت به آمریکا (۱۹۸۱)

• خرید منطقه‌ای به وسعت ۶۰ کیلومتر مربع در آمریکا و تأسیس شهرک راجنیش‌پورام

دیدگاه اشو درباره ازدواج:

• مخالفت با ازدواج

• ترویج روابط جنسی آزاد (مانند حیوانات)

نگاه الحادی اشو:

• قراردادن خدا و ادیان توحیدی در کنار

• تجربه مشکلات و مسمومیت در شهرک اشو

• لزوم روشن‌کردن عقل و نجات بشر از جهالت

• استثمار مردم با خاموش کردن عقل

قسمت هشتم

بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور: اُشو، آیین بودا و دالایی لاما

معنویت‌گرایی جدید و فرقه های سنتی

• جریان‌های معنویت‌گرایی جدید به دنبال ارائه خالصانه یک جریان نیستند.

• فرقی که اینها دارند با فرقه های سنتی، این است که فرقه های سنتی در دفاع از دینِ خود می کوشند.

• اما اینها مدل جدیدی دارند که به آن می گویند “بریکولاژ”.

بریکولاژ (Bricolage)

• معمولا در ادبیات معماری کاربرد دارد.

• عدم هارمونی و سر هم بندی کردن.

• آیین سر هم بندی شده!

• هدف اینها از این سر هم بندی، درآمدزایی و راضی نگه داشتن مخاطب است.

ترفندهای جامعه‌شناسان

• اینها دلسوز نیستند، بلکه هدفشان ارضای نیازهای معنوی مخاطب نیست.

• اُشو می‌داند که مخاطب اروپایی و آمریکایی که پای منبر او آمده چه نیازی دارد.

• اینها به وسیله یکسری ترفندها، به خصوص مراقبه هایی مثل “داینامیک مدیتیشن”(تلفیق با سماع صوفیه و یوگا هندی) مخاطبانشان را جلب می کنند.

ویژ‌گی‌های اوشو

• “سر هم‌بندی” را خوب بلد بود، چون فلسفه خوانده بود.

• با اندیشه های الحادی آشنا بود.

• “فیلسوف متناقض‌گو” بود.

• تحقیر عقل و استدلال

• لگد مال کردن حرمت انسان به بهانه معنویت.

• روحیه عصیانگری

• هواداری از نیچه

فعالیت‌های فرقه اوشو در آمریکا

• همکاری با خانم شیلا

• خرید منطقه وسیع

• ساخت فرودگاه و بیمارستان

• کشف مقدار زیادی اسلحه

• اخراج و دپورت از کشورهای مختلف

• ترویج این ایده که فقط از ندای درون خود تبعیت کنید.

ویژگی‌های کتاب “شهامت”

• ترویج گستاخی و تحول

• مخالفت با گوش دادن به حرف خدا

• گوش دادن به ندای درون، حتی اگر به بیراهه ببرد!

• مخالفت با تفکر و عقل

دیدگاه اوشو درباره خدا و زندگی

• خدا یک “حادثه” است.

• “لذت از زندگی” = خدا

• ترویج عشق بی قید و شرط و شادی بی قید و شرط

عشق بی قید و شرط از منظر عقل و دین:

• عشق، شرط دارد.

• عاشق کی باید باشیم و چه ویژگی هایی داشته باشد.

• در طول الهی باشد.

مراقبه های اوشو

• مراقبه خنده

• خدایی کردن خنده

دیدگاه اوشو درباره انرژی جنسی

• رها کردن انرژی جنسی

• ریشه خلاقیت در رها کردن انرژی جنسی

• استفاده از نماد نیلوفر آبی (رشد در مرداب)

دیدگاه اوشو درباره خالقیت خداوند

• خدا خالق نیست، بلکه “بازی” می‌کند.

• زندگی “جدی” نیست.

• زندگی “شوخی” بیش نیست.

آیین بودا

• بودا یک “فارس” بوده و یک فرقه است، اما مستشرقان غربی او را به عنوان “دین” معرفی کرده اند.

• در آیین بودا، خدا قالب مشخصی ندارد.

زندگی بودا

• نام اصلی : سیذارتا گوتاما.

• پدرش از طبقه جنگاوران و پادشاهان بوده است.

• سال تولد و مرگ : حدود ۵۶۳ تا ۴۸۳ قبل از میلاد مسیح .

پیشگویی درباره بودا

• اگر با چهار صحنه مواجهه نداشته باشد، پادشاه می‌شود و اگر این صحنه ها رو ببیند روشن بودگی می رسد.

• چهار صحنه:

  • بیمار

  • پیر

  • مرده

  • راهب

رنج بودا

• در ۲۹ سالگی، با این صحنه ها مواجه می‌شود و می‌فهمد که زندگی رنج است.

• بر اثر مواجهه با این چهار صحنه ، پادشاهی را رها میکند و برای رهایی از رنج، به روش های هندویی روی می‌آورد (تحت اشراف دو استاد مراقبه می کند و ریاضت می کشد).

اعراض از ریاضت

• از این روش نتیجه نمی‌گیرد و “راه میانه” را برمی‌گزیند.

• لاستیک‌ها و آستیک ها

• آیین بودا = (به دلیل اعراض از ریاضت) = راه میانه

• قربانی و ریاضت کشیدن لازم نیست، فقط باید مراقبه کرد.

وسوسه بودا

• مار یا شیطان، بودا را وسوسه می‌کند، اما بودا اعتنا نمی‌کند.

• بودا به “روشن‌بودگی” می‌رسد.

تبلیغ آیین بودا

• تشکیل گروهی به نام “سنگها” (شاگردان)

• ترویج آیین بودا توسط پادشاه آشوکا در قرن سوم قبل از میلاد

• گسترش آیین بودا در شمال هند، ژاپن و سایر کشورها

آیین بودا و رنج

• دنیا رنج است و باید از این رنج رها شد.

• “نیروانا” = “رهایی” (مشابه موکشا در هندوئیسم)

راه رهایی در آیین بودا

1. ارتباط با بودا

2. تبعیت از اصول و قوانین بودایی (“کارما”)

• قانون اعمال و عکس‌العمل (کارما): بازتاب اعمال در زندگی بعدی

• نیاز به خدا نیست، چون این قانون خودش جواب می دهد!

دیدگاه جی‌پی واسوانی

• جی پی واسوانی از مربی های جین در هند است که کتاب های او به تابش چاپ شده است.

• با وجود قانون کارما، دیگر نیازی به خدا نیست!

سه آیین فرعی بودا

1. تراواتا

2. مهیانه

3. وجریانه (آیین تبتی یا لامائیسم)

آیین لامائیسم

• استفاده از تصاویر و نقاشی‌ها برای رسیدن به رهایی از رنج

• ماندالا (Mandala): نقش‌های پیچیده

• مراقبه بر این تصاویر به اعتقاد این آیین به ارواح کمک می‌کند و جادوست.

نقاشی ماندالا امروزه:

• در کتاب‌ها و اپلیکیشن‌ها به عنوان مراقبه و مدیتیشن وجود دارد.

• سبک زندگی و دین را عوض می کند!

مجسمه های بودا

• مجسمه‌های بزرگ بودا (به ویژه بودای شکم‌دار)

• پناه بردن به خودِ بودا

• تعبیرات :

  • مجسمه های بودا بیاورید تا به خانه ثروت بیاورد

  • برای فنگ شویی خوب است

• خندان بودن همیشگی بودا.

• عدم مدیریت احساسات (شادی و غم) در این آیین ترویج می‌شود.

نکات پایانی

• در مورد کارما که “تازگی‌ها می‌بینیم دارند خیلی در موردش صحبت می کنند”.

• “شاید لازم باشه باز برنامه به نسبت درآمدهای بیشتر از شما بشنویم”.

قسمت نهم

بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور: بودیسم، ذن و فنگ شویی

مقدمه

• این جلسات برای آشکار کردن ریشه های جریان های شرقی و غربی هستند.

• هدف این است که بدانیم کارما یک آموزه روانشناختی نیست، بلکه ریشه در سنت های دینی و شرک آلود دارد.

نگاهی سوپرمارکتی به معنویت

• معنویت گرایی جدید، گلچین کننده است و شبیه سوپرمارکت است.

• فرد از قفسه ها چیزهایی را جمع می کند و یک چیز سرهم بندی شده ارائه می دهد.

• هر کدام به تنهایی نمی توانند نیاز واقعی و نیازهای کاملش را ارضا بکند.

دلایل رواج معنویت‌های نوظهور

• دیدگاه‌های پول تیلیس و چندلر

• کشش بازار و بازاری شدن معنویت

• برای نمونه ، الان چه چیزی را می‌توان برند کرد و در جامعه ترویج نمود ؟

• دخالت جریان‌های سیاسی و اجتماعی

• نقش رسانه

• نقش هنر

• ارتباط اینها با عواطف و احساسات و فرهنگ عامیانه آن “فولکلور اجتماعی”

• به همین دلیل، بودیسم راحت تر سکولاریزه را می پذیرد.

اساتید دانشگاهی و جایگزینی دین

• معنای لیبرال و سکولار مطرح و جایگزینی دین با معنویت بیان می شود.

• آیین بودا به عنوان جایگزین اسلام معرفی می شود.

• استدلال های غلط و قیاس های نادرست

بودای تبتی و افسونگری

• فیلم “بودای کوچک”: استفاده از ماندراها و وردها

• تمرکز زدایی و رهاسازی

• فرهنگ جدید و سبک زندگی

• حرکت انگشتان در “مودراها”

آیین تائو

• ریشه در شمنیزم شرقی

• اعتقاد به انرژی های جادویی و جان دار بودن طبیعت (آنیمیزم)

• بنیانگذار: لائوتسه

• کتاب: تائو ته‌چینگ

• طبیعت پرستی و تقدس طبیعت

• ارتباط با نیاکان از طریق انرژی های جادویی

• نیروی مرموز “چی”

طالع‌بینی چینی

• طالع انسان بر سه محور است:

  1. کیهانی (ارواح و موجودات)

  2. وجود خود انسان (ترمن)

  3. روی زمین (طبیعت)

فنگ شویی

• به معنای باد و آب

• مبتنی بر عناصر پنجگانه (آتش، خون، خاک، چوب، فلز)

• اساطیر و الهه ها

• یین و یانگ (چی کنگ)

• “کیتگ”

• مربع لوشو

نمادها و انرژی در فنگ شویی

• ارتباط با نمادها برای جریان انداختن انرژی چی

• قطب نمای هشت ضلعی

• قرار دادن مجسمه فیل در شمال خانه

• آویزان کردن نماد سکه از در خانه

• سنگ ها و کریستال ها

• گیاه های معنوی در مرکز خانه

آیا استفاده‌کنندگان از فنگ شویی از ریشه آن آگاهند؟

• بسیاری از افراد به دنبال بازار هستند.

• تبدیل به یک فرهنگ و سبک زندگی شده است.

• فروش مجسمه بودا به عنوان نماد روزی

• بود پرستی در تصویر جدید!

سایت های فروش لوازم فنگ شویی

• فروش سکه چینی به قیمت ۴۰۰ هزار تومان

• فروش مجسمه به قیمت ۲ میلیون تومان

ایرادات فنگ شویی

• خرافی بودن

• عدم اثبات علمی

• تضاد با آموزه های دینی

• اهمیت ندادن به عمل

• تاکید بر “بینش بی عملی”

• تاکید بر رهایی از طبیعت

آموزه جیائو

• هیچ چیزی ذاتاً خوب و بد نیست!

• تعادل بین یین و یانگ

• جذب انرژی “چی”

• انحراف از توحید

توصیه‌های قرآن

• سیر آفاقی

• تسبیح خدا

• تفکر در مخلوقات

فریب شیطان

• “بنده خدایی (آقای مهرجویی) کارگردانی فیلم ساخت به نام نارنجی پوش. گفت که من اینو از فنگ شویی یاد گرفتم درحالی که. پاسخ به این نظمه و پاکیزگی
  چیزی که اسلام هم یاد می‌داد.”

ذن (Zen)

• ریشه در ذن بودیسم (فرقه بودایی در چین)

• بنیانگذار: بودهی‌دارما

• “شهود ذایی” به این شکل که باید بدون فکر و استدلال به این آگاهی شهودی برسید

فعالیت های ذن

• سالها رو به دیوار میشینند.

• فریاد کشیدن و زدن حرف های بی معنا .

• معما های کوآن

• هیاکو (قالب شعر بی مفهوم)

• هنر های رزمی

ویژگی ها و سبک زندگی

• گل آرایی

• چای خوری

• هایکو نویسی

• معابد شائولین و ذن

قسمت دهم

بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور: دکترین “اکنکار”

ویژگی های مشترک در مکاتب انحرافی

• عدم تعصب: مکاتب انحرافی نسبت به ساختارهای دینی تعصبی ندارند و مانند “شهید یاد شده” اند.

• هدف اصلی:

  • جهانی‌سازی

  • انتقال دانش جهانی

  • دین‌سازی و ایجاد مکتب انحرافی

غربی یا شرقی؛ تلفیقی بی‌ریشه

• دیگر مرز شرقی و غربی مشخص نیست و یک “گندآبی از دین جدید” ایجاد می‌شود.

• هویت های بی‌ریشه و بی‌نهایت

عدم مناظره و گفتگو در فرقه‌های انحرافی

• دلیل : بی پایه بودن و عدم بنیان استدلالی

• ترویج با :

  • سوء استفاده از فضای هیجانی

  • استفاده از خلاءهای عمیق روحی، روانی، اجتماعی

فرقه “اکنکار” (Eckankar)

• یک جریان عرفان آمریکایی با بنیانگذاری پالتوی چِل (Paul Twitchell)

• ادامه راه صدها نحله “نیروی جی” و “رازورزانه” (G)

ویژگی های آیین “اکنکار”

• ادعای پیامبری

• معرفی خود به عنوان “رهبر معنوی”

• تبلیغ فرقه خود

• انتخاب پیامبران از جادوگران، شاعران و شخصیت های خیالی

• تلاش برای ترسیم تصویری متفاوت از خدا

• دین جدید = بدعت

پالتویی چهل بنیان گذار “اکنکار”

• متولد ۱۹۰۸

• تاسیس فرقه در لاس‌وگاس آمریکا در سال ۱۹۶۵

• درگذشت در ۱۹۷۱

• شاگردی فرقه های :

  • تبتی

  • هندی

  • رزورزانه

• استفاده از اصطلاحات :

  • هندی

  • تبتی

  • سانسکریت

• ساخت واژگان : ایجاد هاله قداست برای فرقه

چهره های مورد احترام در مکتب اِکنکار

• ” قبل از ما، یک کسایی بودند مثل ما، رهبر معنوی بودند.”

• از جمله: پیامبران، جادوگران ، شاعران

• این افراد (از نگاه آنان) “بزرگترین شخصیت‌های تاریخ” هستند !

سه محور اساسی “اکنکار”

1. تصویری متفاوت از خدا

2. تاکید بر شخصیت استاد

3. آموزه‌هایی ویژه

مشخصات الهه اِکنکار

• “آن چه آن را به عنوان خدا می‌پرستید، من هستم” !

ویژگی‌های بنیان‌گذار “اکنکار”

• سابقه منفی و انحرافی

• وابستگی به قدرت

• فساد مالی

مراحل عضویت در “اکنکار”

• پرداخت پول برای عضویت

• پرداخت پول برای دریافت جزوات و آموزش ها

• پرداخت پول برای نزدیک تر شدن به استاد و “دریافت پیام”

ایده سفرهای روحی

• دستیابی به “عالم ملکوت” را به ارمغان می آورند!

• اعتقاد به این که : ارواح برتر در دوازده سطح اداره می‌شوند !

• جهان مادی، جهان شرارت است و باید به یک جهان “بالاتر” ارتقاء پیدا کرد !

اصول “اکنکار”

• باید انرژی خلاقه خود را تقویت کرد

• نیاز به شریعت (نماز، روزه، حج) نیست

• برای رهایی از زندان‌های “جهل” و “تناسخ”، باید به “استاد برتر” وصل شد !

• اعتماد به این که تنها راه برای نجات از رنج های این دنیا، “ارتباط با این استاد” می باشد !

• خرید بلیط برای شرکت در مراسم و سخنرانی های این استاد!

تناسخ در “اکنکار”

• بیشتر از این هم، ترویج تناسخ در غرب بیشتر شده است .

• پیامبران فقط توهماتی را تبلیغ می‌کردند، اما اساتید ما پیامِ روح را می‌دهند !

کتاب شریعتِ ساگماد

• (Shariyat-Ki-Sugmad)

• کتاب مقدس پیروان اکنکار

• در آن، “معابد زرین حکمت” توصیف شده‌اند:

  • دنیایی است که فقط با استاد در ارتباط باشید !

  • با نشانه‌های اسرارآمیز برای رستگاری

دوری از احکام و اخلاق

• به جای عمل به احکام و اخلاقیات الهی، باید به “معنویت تجربی” رو آورد !

توصیه های عملی “اکنکار”

• برای سفر روح :

  • روی تخت دراز بکشید

  • چشمان‌تان را ببندید

  • روی یک نقطه مشخص تمرکز کنید

  • بدنتان “دارد به پرواز درمی‌آید” !

• اساتید “ماهانتا” به عنوان واسطه نیروهای ماورایی !

• بیان ذکر “گوپال” !

• خارج شدن روح از کالبد !

---

نکات پایانی

• اهمیت شکرگزاری به خاطر دین متعالی اسلام

• نقش ائمه (ع) در هدایت انسان ها به سوی مسیر درست

• ضرورت مطالعه بیشتر در مورد این مکاتب انحرافی

قسمت یازدهم

بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور: آیین‌های سرخپوستی، کاستاندا و پائولو کوئیلو

ویژگی های مشترک مکاتب انحرافی

• تأکید بر جهانی‌سازی

• انکار ریشه ها و سنت ها

مکاتب آمریکای جنوبی

• آیین‌های سرخپوستی

• جادوگری

• شمنیسم

• مبتنی بر “توتم پرستی ابتدایی”

ویژگی های این مکاتب

• وعده “در خلسه زندگی کردن”

• جدایی از جامعه

• بازگشت به قهقرا

• عدم پیشرفت

• عدم انگیزه برای رشد و زیست اجتماعی

• سوء استفاده از مردم فقیر منطقه

چهره های شاخص این جریان

• دون میگوئل روئیز (Don Miguel Ruiz)

• کارلوس کاستاندا (Carlos Castaneda)

• پائولو کوئیلو (Paulo Coelho)

دون میگوئل روئیز و “چهار میثاق”

• معرفی به عنوان “کتاب بالینی برای معنای زندگی”

• تأکید بر “قدرت های جادویی” انسان، به ویژه “کلام”

• بی توجهی به مسئولیت اجتماعی و “واقعیت”

• تأکید بر “رویاپردازی” و جدا شدن از جامعه

• برگرفته از “جادوگری”، “عرفان کابالا” و “آنیمیسم”

چهار میثاق

1. از قدرت کلام در جهت درست استفاده کنید!

2. هیچ چیز را به خودتان ربط ندهید!

3. تصورات باطل نکنید!

4. بیشترین تلاشتان را بکنید!

کارلوس کاستاندا

• تجربه نزدیک به مرگ

• ارتباط با “جهان نامرئی”

• مخالف “تربیت”

• تأکید بر “آگاهی از جهان نامرئی” و “تسلط بر دگرگونی”

• استفاده از مواد مخدر (پیوته، داتوره) برای رسیدن به “جهان واقعی” (ناوال)

• بی تفاوتی نسبت به محیط

دیدگاه کاستاندا درباره جهان

• جهان از دو بخش تشکیل شده : تونال و ناوال

• جهان تونال = جهان مادی، جامعه و سازماندهی

• جهان ناوال = جهان ماورایی، رویاها و خلاقیت

جهان‌بینی کاستاندا

• دوری از واقعیت

• تأکید بر استفاده از مواد مخدر

• توجیه جنون و رفتارهای غیرعادی

ریشه های تفکر کاستاندا

• آئین‌های “شمنی”

• تطبیق مفاهیم با “انرژی” (اصطلاح فیزیکال)

• تطبیق پذیری مفاهیم با “چاکراها” در آئین هندی و بودایی

• ترویج “جادوگری” به جای واقع گرایی

مستند “تورات” (Thoth)

• ترویج انرژی “توراث” (Thoth) به عنوان انرژی پاک

جنون و عرفان

• تبدیل جنون به یکی از اصول عرفان

پائولو کوئیلو

• اهل برزیل (متولد ۱۹۴۷)

• متأثر از :

  • هیپی‌گری

  • جنبش های ضد فرهنگی

  • شیطان‌پرستی

  • جادوگری

• آلیستر کرولی (Aleister Crowley)

• “خاطرات یک جادوگر” (خاطرات یک مغ): توصیف سفر زیارتی سانتیاگو با عناصر جادویی

دیدگاه کوئیلو

• “من از کاستاندا یاد گرفتم”

• تلفیق دین مسیحیت و جادوگری

• ترویج “افسانه شخصی” (چیزی که در جهان مادی محقق نمی شود)

• مبتنی بر آموزه های عرفان و جادو

تفسیر افسانه شخصی

• تحقق آرزوها و رویاها

• تحقق خواسته های شخصی (هرچند شیطانی)

• بسیاری از این تعابیر از “جهان نامرئی” اخذ می‌شوند !

---

نکات پایانی

• پایبندی به توحید و دوری از خرافات

• ارزیابی “نتایج” هر انتخاب با ترازوی عقل و شرع

• ضرورت روشن‌گری درباره خطرات عرفان‌های نوظهور

قسمت دوازدهم

عرفان‌های نوظهور: بررسی و تحلیل پائولو کوئیلو

خدای درونی و اسطوره زنان در اندیشه‌های پائولو کوئیلو

• خدای شخصی: خدایی که پائولو کوئیلو تصویر می‌کند، یک خدای درونی و شخصی است که نمی‌توان آن را به دیگران معرفی کرد. هر کس برای خود یک خدای اعتباری دارد.

• ویژگی‌های انسان‌وار و زنانه خدا: این خدا ویژگی‌های انسان‌وار و گاهی زنانه پیدا می‌کند. کوئیلو به شدت اسطوره زنان را در معنویت تقویت می‌کند.

• ایده “مام زمین”: به جای پرستش خدا، مام زمین را پرستش کنید.

• جفت روحی: انسان باید دنبال جفت روحی خود باشد. این موضوع در تمامی داستان‌ها و رمان‌های کوئیلو به تصویر کشیده می‌شود.

• عشق زنان: رسیدن به عشق زنان که بیشتر هم گرایشات جنسی در آن پررنگ است.

داستان‌ مستهجن با رنگ و بوی عرفانی

• نمود در داستان‌ها: داستان‌های کوئیلو مستهجن هستند، اما با داستان‌های مستهجن امروزی یک تفاوت دارد. پائولو به این داستان‌ها رنگ و بوی عرفانی می‌دهد.

• یازده دقیقه: داستان “یازده دقیقه” در مورد شخصیتی به نام ماریا است که با ارائه خدمات در کاباره‌ها امرار معاش می‌کند، اما وجودش نورانی است.

• بارهای معنوی و عرفانی: تصویرپردازی ذهنی و تزریق بارهای معنوی و عرفانی به داستان، همراه با تجربه‌های روابط عاشقانه جنسی، به داستان‌ها جذابیتی معنوی می‌بخشد.

بهشت با طعم مواد مخدر

• رمان “هیپی”: در رمان جدیدی به نام “هیپی”، کوئیلو به زمان عضویتش در جنبش‌های ضد فرهنگی دهه شصت و هفتاد برمی‌گردد و تجربه‌های اعتیاد به مواد مخدر را به تصویر می‌کشد.

• دروازه بهشت با مواد مخدر: در رمان، شخصیت اصلی بیان می‌کند که با مصرف مواد مخدر به دروازه بهشت نزدیک شده است.

خدای انتقام‌جو و لج‌باز

• رمان “کوه پنجم”: در این رمان، پیامبر با خدایی صحبت می‌کند که انتقام‌جو و لج‌باز است.

• گناهان خدا: پیامبر به خدا می‌گوید که فهرستی از گناهان او نیز دارد و او را به خاطر رنجی که به او داده است، می‌بخشد.

• تصویرسازی‌های آزاردهنده از انبیاء: کوئیلو در رمان‌هایش خدا را به گونه‌ای به تصویر می‌کشد که گویا از آزار و اذیت پیامبران لذت می‌برد.

جادوگری سفید

• جادوگری در آثار: کوئیلو در آثار خود از جادوگری استفاده می‌کند.

• جادوی سیاه و سفید: وقتی از او در مورد جادوگری می‌پرسند، پاسخ می‌دهد که دو نوع جادوگری وجود دارد: جادوی سیاه و جادوی سفید. تفاوت این دو در مداخله در زندگی دیگران است و او از جادوی سفید استفاده می‌کند.

ترویج خودکشی

• عناصر خودکشی در آثار: در آثار کوئیلو، عناصری مانند خودکشی به شدت ترویج می‌شود.

• کتاب “ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد”: در این کتاب، شخصیت ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد و نویسنده با جزئیات وارد بحث خودکشی می‌شود.

عدم تعادل روحی روانی نویسنده

• عدم انکار گذشته: کوئیلو گذشته خود را انکار نمی‌کند و حتی ابراز پشیمانی هم ندارد.

• معصیت به عنوان یک تجربه معنوی: کوئیلو بیان می‌کند که برای درک بهتر معنویت، باید وارد معصیت شد و آن را تجربه کرد.

• خدای دوگانه: خدایی که ادیان معرفی می‌کنند (خدای آزار دهنده انبیا) در مقابل خدایی که راهنمای تاریکی است.

سرقت ادبی

• سرقت ادبی و اقتباس: آثار کوئیلو سرشار از سرقت ادبی و اقتباس از سنت‌های مختلف است.

• کیمیاگر: داستان کتاب کیمیاگر از دفتر ششم مثنوی اقتباس شده است.

• داستان سامورایی: داستانی که کوئیلو به عنوان یک داستان سامورایی نقل می‌کند، در واقع فضایل حضرت امیر (ع) را به یاد می‌آورد.

الگو نامناسب برای فرهنگ ایرانی

• بحران‌های روحی: کوئیلو با داشتن بحران‌های شدید روحی و روانی، الگوی نامناسبی برای فرهنگ ایرانی است.

قانون جذب و تفکر نوین

تفکر نوین

• خاستگاه تفکر نوین: تفکر نوین از جنبش‌های رازورزانه “نیو ایج” در اوایل قرن نوزدهم نشأت گرفته است.

• موج جدید دینی: فرقه ای به نام نیک چه، کلیسای جدید دین جدید با یک تفکر آتی جدید یعنی. من آموزه هایی که از کابالا گرفته بود اینها را تزریق کرده باور عمومی مردم

تعالی‌گرایی امرسون

• طبیعت، چهره مسیح: رالف والدو امرسون، بنیانگذار جریان تعالی‌گرایی در آمریکا، در مقاله‌ای به نام “نیچر” بیان می‌کند که طبیعت همان چهره مسیح است و باید از طبیعت الهام گرفت.

مسمر و مغناطیس حیوانی

• نیروی ماورایی در موجودات: فرانتس آنتوان مسمر، رازورز قرن نوزدهم، ایده “مغناطیس حیوانی” را مطرح کرد و گفت که هر موجود زنده‌ای نیروی ماورایی در وجودش دارد.

نیروی ذهن و شفای ذهنی

• ایده کوئین‌بی: نیروی ذهن اولین بار از آقای کوهن بی مطرح شد که برمی‌گشت به همان ایدههای رازورزانه اون ایده های رازورزانه می‌گفتند انسان یک نیروی جادویی داره کابالیست ها می‌گفتند انسان قدرت جادویی داره

• درمان رائج درمان نمیشد: مریض میشه. از طریق درمان رائج نمی تونه خودت را درمان کند سن بود درست مثل بودند و ایشون از طریق. روش های دیگری که عالم مثلا از طریق تلقی نوع اسب دوانی و فن با یک روش های دیگری خودش را درمان کنه

• سیستم شفابخش ذهنی: کوئین‌بی این ایده را از مسمر گرفت و توانست خود را درمان کند. به این ترتیب، ایده سیستم شفابخش ذهنی مطرح شد.

ماری بیکر ادی و دانش مسیحی

• جنبش دانش مسیحی: ماری بیکر ادی، شاگرد سایروس تونی، جنبشی به نام “دانش مسیحی” راه‌اندازی کرد.

• اتحاد دانش و دین: ادعا می‌کنند دانش با دین اتحاد دارد دانش مسیحی. معجزات و شفابخشی مسیح، ایده‌ای دانشی بوده است.

قانون جذب

• توسعه پیدا می کنه. بحث وارد جریان‌های دیگه ای میشه: ایده این بود که انسانی قدرتی دارد بدنه و این قدرت ذهنی و این قدرت یه چیزی که حسن سابقه هم داشت سابقه اش مثل معجزات حضرت مسیح معجزه شفائی شوش

• رسیدن به فراوانی و ثروت: به همراه خانم مرکل فلما تو این کلیسای وحدت صحبت از فراوانی و ثروت میکند تا آن زمان جز آموزه‌های معنوی در مس سیاسی نبوده. یهودیت ریشه های داشت در یهودیت رسیدن به ثروت و فراوانی. یا آموزی معنوی بوده که به دنبال ثروت و دارایی و آسان خودشون رو لایق می دونم و نه حسن این زمین رفت به عنوان بهشت خودشون می دونن

• بانکدار من است: کتاب مقدس جدید آن آیا چشم اینه خدا بانکدار من است و حسن آیاتی اومدم نازل کردند که خدا بیشترین فراوانی را به من می‌دهد

• برابری و کشیشهای زن: اینجا می بینید بر عکس کلیساها دیگه کشیش‌ها زن هستند. و نیز در کلیسا های دیگه زن حق مدار کشیش بشه فقط در حد راهبه می تونه خدمت گذاری بکن

• سعادت در ثروت: سعادتش در رسیدن به ثروت هم میتونه باشه. سعادتش در رسیدن به خواسته هایش هست تحقق خواسته‌ها عین تجلی خداست اصلا این ایده‌ها و رو میشه

• وحدت وجود: یک شغل امور به هم پیوسته در کائنات وجود داره و خدایی شعور منتشر است و انسان با این هستی وحدت دار

• قانون جذب: انسان با تصویر پردازی و با قدرت ذهنش می تونه خواستش را تحقق ببخشیم

• اتصال مستقیم به کائنات: ادبیات جدیدی تولید میشه خود اقدام به موقع تقی مستقیم از این کائنات می میخی

• تصویرگری ذهنی: با تصویرگری ذهنی، به خواسته‌ها برسید. این یک دیدگاه جدید است.

تکامل

• ایده‌ی تکامل از داروین: ایرنا و اینه که این ایده‌ها تکامل داروین قطع نشده در تطور انسانی. اون تطور نوع که بیان می کنند این ادعا می‌کنند که. انسان هم می تونه تکامل پیدا کنه به خدا شدن

• تجربه خدا: چجوری میتونم تجربه خدا داشته باشند. اینطوریه می‌توان میگن می‌توانید تجربه خوداری داشته باشی که. اگه بتونی این تجربه داشته باشید که بتونی خلق کنی خلاقیت داشته باشی در هستی مثل خدا بتونی خلق کنیم

• قانون جذب: انسان با قانون جذب. ترین تجربه به خدا رو داره تجربه کنند من دارم خلق می کنم آرزوم بود. با تصویر پردازی انگار دارم آرزو را تحقق می بخشند بنام خدا می کنم.

جمع‌بندی:

در این مقاله، به بررسی و نقد عرفان‌های نوظهور پرداخته شد. ریشه‌های این عرفان‌ها در غرب، سیر تحول آن‌ها، ویژگی‌های مشترک، ترفندها و اهداف پشت پرده آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، به بررسی مکاتب شرقی و عرفان‌های خودساخته رواج یافته در دنیای شرقی، از جمله هندوئیسم، بودیسم، ذن و فنگ شویی پرداخته شد. در نهایت، با ارائه راهکارهایی، به مخاطبان هشدار داده شد که مراقب این جریان‌های انحرافی باشند و به جای خدای دروغین، به خدای حقیقی پناه ببرند.