در ابتدا باید بطور واضح و صریح عرض کنم که این نوشته به هیچ وجه در صدد اثبات صحیح بودن موضوع نگین و نقش انگشتری موسوم به شرف الشمس نیست بلکه صرفا در صدد اثبات بی ربط بودن این موضوع با فرقه بهائیت می باشد
الف) بررسی جایگاه عدد نوزده :
عدد نوزده در قرآن کریم :
- عدد ۱۹ در قرآن کریم فقط یک بار تکرار شده است «عَلَیها تِسعَهَ عَشَر» آیه ۳۰ سوره مدثر. خداوند در این آیات وضع بعضی از سران شرک و سخن آنان را در نفی و انکار قرآن مجید و رسالت پیامبر بازگو می‌کند و به مجازات وحشتناک آنان در قیامت اشاره می‌کند
- اولین آیه قرآن، «بسم الله الرحمن الرحیم» دارای ۱۹ حرف عربی است.
- سوره علق اولین سوره ای که بر پیامبر نازل شده است ۱۹ آیه دارد.
دو نکته )
- الف : اعجاز عددى و نظم ریاضى قرآن به طور اجمالى و به صورت موجبه جزئیه ثابت است و این مسئله حتى مورد قبول مخالفان این نظریه نیز مىباشد. لکن تردید نداریم که بسیاری از آن چه در مورد اعجاز عددى و نظم ریاضى قرآن در این گونه کتابها گفته شده است صحیح نیست .
- ب : بد نیست بدانیم رشاد خلیفه که مدعی اعجاز عدد نوزده در قرآن کریم بود آیاتی که در مدح پیامبران مخصوصاً پیامبر اسلام بوده است مانند آیه (لَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَاعَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَحِیمٌ را انکار می‌کرد و در اواخر عمر کتبی بر ضد پیامبران و ائمه نوشته و آنها را متهم به تفرقه انداختن بین بشر، کرده بود .
عدد نوزده در روایات
در بررسی روایات هیچ روایتی که دلالت بر اهمیت عدد نوزده نموده باشد یافت نشد
عدد نوزده در بهائیت :
- علی محمد باب و حروف حی، جمعا ۱۹ نفر را تشکیل می دهند و اظهار امر علنی
- علی محمد باب در کتاب بیان، عدد نوزده را به عنوان عددی مقدس معرفی نموده و در برخی احکام مورد استفاده قرار داده است و بعد از وی نیز میرزا حسینعلی نوری (بهاء) برخی از آنها را تأیید کرد. مثل اینکه :
- بهائیان ۱۹ ماه دارند که هر ماه ۱۹ روز دارد و روز هایی که در سال باقی می ماند به ایام هاء معروف است. بدین ترتیب ضیافت هر ۱۹ روز یک بار و روزه ۱۹ روز می باشد.
- همچنین حداقل مهریه ۱۹ مثقال نقره است،
- ۱۹درصد اموال به حقوق الله تعلق دارد،
- جریمه ” محزون و ناراحت کردن یک نفر ” ۱۹ مثقال طلا
- اسباب خانه هر ۱۹ سال یکبار تجدید می شوند،
- در فرقه بابیت نماز ۱۹ رکعت بود و …
- ادعای (مَن یُظْهِرُه الله ) توسط میرزا حسینعلی (بهاء) ، ۱۹ سال پس از اظهار امر علی محمد باب واقع شد.
ب) نوزدهم فروردین :
اهمیت نوزدهم فروردین برای ایرانیان سابقه ای بسیار دیرین دارد در منابع دینی زرنشتیان آمده است :
« نخستین ماه هر سال و نیز نوزدهمین روز هر ماه به نام فروردین (فروهر یا فروشی) است. بر گرفته از فره وهر fravahr به معنی پیش برنده و پیش کشنده است. «فروردین» به زبان پهلوی «فرورتن»، گرفته شده از پارسی باستان؛ «افرورتینام» و به معنی فروردهای پاکان و فروهرهای پارسایان است. فروردین همان فروهر است. فروهر ذره‌ای نور اهورایی است که در بدن هرکس نهاده شده تا روان را به راه راست راهنمایی کند. فروهر هیچ گاه آلودگی به خود نمی‌پذیرد. این ذره در آغاز پاک و بدون آلودگی بوده و همیشه هم پاک خواهد ماند و هرگز هیچ آلودگی و ناپاکی را به خود نخواهد گرفت. پس از مرگ بدن، فروهر راه بالا را می‌پیماید، به سرچشمه خود می‌پیوندد. چه نیکو است در این روز جامه نو پوشیدن و به یاد درگذشتگان بودن.[۱]»
آیا نوشتن برخی از اذکار و اشکال مشهور به حرز و شرف شمس، بر نگین عقیق زرد و به دست کردن آن، در احادیث معتبر نیز وجود دارد ؟
طرفداران شرف الشمس روز نوزدهم فروردین از طلوع آفتاب تا ظهر و با آدابی خاص نقشی رمزگونه را پشت انگشتر عقیق زردرنگ حک می کنند و در صورت عدم امکان بر کاغذ زردی می نویسند و ادعا دارند که دارای آثار و خواص بسیار فراوانی است گفته شده شرف الشمس، دعایی منسوب به امام علی(ع) است که برای رفع صداع (سردرد)، کاربرد دارد
طِلْسِمٌ لِلصُّدَاعِ: مِنْ کَلَامِ مَوْلَانَا وَ مُقْتَدَانَا أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ:
ثَلَاثُ عِصِیٍّ صُفِفَتْ بَعْدَ خَاتَمٍ عَلَی رَأْسِهَا *** مِثْلَ إِنْسَانِ المقوم وَ مِیمٌ طمـیس أَبْتَرٍ سَلَمَ
لَهَا کُلُّ مَأْمُولٍ لَیْسَ یُسْلَمُ وَ أَرْبَعَهُ الْأَصَـابِعُ *** صفقـت یسر إِلَی المخیرات مِنْ کُلِّ مِعْصَمٍ
وَ هَاءُ شَقِیقٍ ثُمَّ وَاوٌ مُقَوَّسٌ عَلَیْهَا إِذَا *** یَبْدُو کَائِنُونَ محجم فَیَا حَامِلَ الِاسْمِ الَّذِی
لَیْسَ مِثْلَهُ تَوَقَّ مِنَ الْأَسْوَاءِ تَنْجُ وَ تَسْلَمُ ***فَذَلِکَ اسْمُ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ إِلَی کُلِّ مَخْلُوقٍ فَصِیحٍ وَ أَعْجَمِ [۲]
امروزه این طلسم را بر عقیق زرد حک نموده یا روی پارچه زرد یا کاغذ زرد نیز نوشته آن هم در روز ساعت های خاصی از روز نوزدهم فروردین خورشید ۱۹ درجه در برج حمل (فروردین) باشد.
بنا به محاسبات نجومی، روزی خوش یمن و بابرکت است این روز، بهترین موقعیت خورشید در کهکشان در سال است[۳] در روایات نیز، شرف شمس، در برج حمل دانسته شده است:
مَجْمَعُ الْبَیَانِ، نَقْلًا مِنْ تَفْسِیرِ الْعَیَّاشِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْأَشْعَثِ بْنِ حَاتِمٍ قَالَ: کُنْتُ بِخُرَاسَانَ حَیْثُ اجْتَمَعَ الرِّضَا ع وَ الْفَضْلُ بْنُ سَهْلٍ وَ الْمَأْمُونُ فِی الْإِیوَانِ الْحِیرِیِّ بِمَرْوَ فَوُضِعَتِ الْمَائِدَهُ فَقَالَ الرِّضَا ع إِنَّ رَجُلًا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ سَأَلَنِی بِالْمَدِینَهِ فَقَالَ النَّهَارُ خُلِقَ قَبْلُ أَمِ اللَّیْلُ فَمَا عِنْدَکُمْ قَالَ فَأَدَارُوا الْکَلَامَ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُمْ فِی ذَلِکَ شَیْءٌ فَقَالَ الْفَضْلُ لِلرِّضَا ع أَخْبِرْنَا بِهَا أَصْلَحَکَ اللَّهُ قَالَ نَعَمْ مِنَ الْقُرْآنِ أَمْ مِنَ الْحِسَابِ قَالَ لَهُ الْفَضْلُ مِنْ جِهَهِ الْحِسَابِ فَقَالَ قَدْ عَلِمْتَ یَا فَضْلُ أَنَّ طَالِعَ الدُّنْیَا السَّرَطَانُ وَ الْکَوَاکِبُ فِی مَوَاضِعِ شَرَفِهَا فَزُحَلُ فِی الْمِیزَانِ وَ الْمُشْتَرِی فِی السَّرَطَانِ وَ الشَّمْسُ فِی الْحَمَلِ وَ الْقَمَرُ فِی الثَّوْرِ وَ ذَلِکَ[۴] یَدُلُّ عَلَى کَیْنُونَهِ الشَّمْسِ فِی الْحَمَلِ مِنَ[۵] الْعَاشِرِ مِنَ الطَّالِعِ فِی وَسَطِ السَّمَاءِ فَالنَّهَارُ خُلِقَ قَبْلَ اللَّیْلِ وَ أَمَّا فِی الْقُرْآنِ فَهُوَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَها أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّیْلُ سابِقُ النَّهارِ[۶] أَیْ قَدْ سَبَقَهُ النَّهَارُ. [۷]
در کتب معتبر اسلامی خبری از مضمون نقش شرف الشمس نیست و صرفا در :
- دیوان منسوب به امیرالمومنین، نقش های رمز گونه ای که شرف الشمس نامیده میشود ذکر شده
- در حاشیه کتاب «جنه الوافیه» [۸]مشهور به «مصباح کفعمی[۹]» آمده است :
«در بعضی از کتابهای علمای شیعه دیدم که این شکل از امیرالمؤمنین(ع) نقل شده است.که وقتی عازم جهاد بود، در بین راه که استراحت می کردند این شکل ها را بر روی سنگی حک کرد و فرمود: این رمز پیروزی ماست». بیان چنین نقلی محکم نیست و سند این روایت تا امیرالمؤمنین(ع) ذکر نشده است
- مرحوم شیخ بهایی هم همین شکل را در کتاب «سرّ المستتر» با اندکی تغییر آورده است. البته در کتابهای یاد شده این شکل به «شرف‌الشمس» نامیده نشده است
پیروان فرقه شیخیه این نقش را « نقش مقدس اسم اعظم » خوانده اند محمدکریمخان کرمانی درباره زمان حک این نقش در هنگام شرف‌الشمس نوشته‌است:
برای ما نقشِ انگشتری دیگر است که از حضرت حجت علیه‌السلام روایت شده است. اگر بر عقیق نقش شود کامل‌تر است و اگر در شرف‌الشمس یا اول پنجشنبه از ماه رجب نقش شود، تمام‌تر است و آن حرزی است از همه ناپسندی‌هایی که نازل میشود از آسمان و بالا می‌رود از زمین و آن نقش اسم اعظم است و کامل‌ترین نقش‌های انگشترهاست و این نقش روایت عجیب معروفی دارد که نزد ماست که با نقل آن بیان طولانی میشود. ([۱۰])
ابهامات و سوالات درباره اصالت شرف الشمس در اسلام
- سند این مطلب به شدت دچار اشکال و ایراد است
تا قرن هفتم هجری، در کتب حدیثی موجود شیعه از روایت منسوب به امیرالمومنین در باب شرف الشمس،مطلبی وجود ندارد. اولین کتابی که به ذکر حدیثی در این باره پرداخته است، طبق نقل مدافیعن حرز شرف الشمس، مرحوم کفعمی در قرن هفتم که این حدیث را در کتاب مصباح می آورد،. (با تتبع و جستجو در نرم افزار تخصصی حدیث شیعه، نرم افزار جامع الاحادیث، به چنین مضمونی، نیز دست نیافتیم)؛ این کتاب گرچه بنا بر گفته برخی از محققین، مفاتیح الجنان آن زمان ها بوده است. اما به علت رعایت نشدن مبانی حدیثی در آن و مرسل بودن حدیث و انفراد حدیث، هرگز قابل اعتنای جامعه روایی و کارشناسان حدیثی، نیست.
شرف الشمس
مرحوم کفعمی، میفرمایند: در بعضی از کتابهای علمای شیعه دیدم که این شکل از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است و اما سندی برای حدیث را ذکر نمیکند. حتی در کتاب حلیۀ المتقین علامه مجلسی که درباره تمام حکاکی و نقوش نگین های انگشتر به نقل از معصومین علیهم السلام به شکل ماثور و با ذکر منبع از کتب معتبر حدیثی، ذکر گردید، مع الوصف، هیچ اسمی از شرف الشمس نیست
- برخلاف سیره اهل بیت علیهم‌السلام است
نیز ارجاع به این‌گونه رموز نجومی و علوم غریبه نبوده و حتی اهل‌بیت علیهم‌السلام نیز منجمین آن زمان را که برای ستارگان قدرت‌های استقلالی و در مقابل قدرت خداوند قائل بودند را لعن می‌نمودند چراکه در این عالم هیچ قدرتی جز قدرت خدای متعال نیست و اگر موجودی دارای قدرتی خاص باشد آن‌هم به اذن الله بوده و هیچ قدرتی به نحو استقلالی در مقابل خداوند ندارند.
- همیشه ۱۹ فروردین، شرف الشمس نیست
- نکته مهم اینکه: عده‌ای برج حَمَل را همان فروردین حساب کرده و روز ۱۹ فروردین را به‌عنوان شرف الشمس به همه معرفی کرده‌اند، درحالی‌که برخی از اصحاب فن، معتقدند که برج فروردین با صور فلکی حمل متفاوت است. پس همیشه ۱۹ فروردین، شرف الشمس نیست. و چنین بیان می دارند که: شرف الشمس به وقتی می گویند که شمس در ۱۹ درجه برج حمل قرار بگیرد. و منظور از ۱۹، درجه قرارگیری شمس در برج حمل است نه اینکه منظور الزما روز ۱۹ فروردین باشد! در حالی که در روایات و مناسبت های اسلامی، تاریخ هجری قمری، ملاک است و این موجب شگفتی است.
- شرف القمر، شریف تر از شرف الشمس
و اگر تصمیم بر انتخاب شرف کواکب باشد، شرف القمر، افضل از شرف الشمس می باشد؛ زیرا اولا، شرف الشمس (برج حمل) سالی یک بار اتفاق می افتد، در حالیکه شرف قمر (برج ثور) در هر ماه قمری تکرار می شود و ثانیا آداب و آثاری که برای شرف قمر، بیان گردیده است، اثر ملموس در زندگی فردی و اجتماعی انسان ها دارد. امام هشتم، علی بن موسی الرضا، در کتاب ارزشمند رساله ذهبیه، به این موضوع، تصریح می فرمایند: اعْلَمْ أَنَّ جِمَاعَهُنَّ وَ الْقَمَرُ فِی بُرْجِ الْحَمَلِ أَوِ الدَّلْوِ مِنَ الْبُرُوجِ أَفْضَلُ وَ خَیْرٌ مِنْ ذَلِکَ أَنْ یَکُونَ فِی بُرْجِ الثَّوْرِ لِکَوْنِهِ شَرَفَ الْقَمَرِ[۱۱] از اینرو، اهتمام و توجه به شرف قمر در هر ماه در نسل انسان تاثیر مهمی دارد و شایسته توجه بیشتری نسبت به حکاکی نقش نوشته ای مبهم و محل تردید در روز ۱۹ فروردین می باشد.
- اختلاف نظر در نحوه ترسیم و طرز نوشتن شرف الشمس [۱۲]
اختلاف وجود دارد، که امروزه هرکسی برای خودش یک تصویری را خلق کرده است و در بازار به فروش می رسد به گونه ای که گاهی بسیار با هم تفاوت دارند.
- بی اعتبار از نظر مراجع دینی
از نگاه مراجع عظام شیعه، حرز شرف الشمس، بی اعتبار [۱۳]محسوب گردیده و تنها از نگاه برخی و با حسن نظر و از باب رجاء و امید ثواب [۱۴]، عمل به آن، بی اشکال دانسته شده است.
شرف الشمس به اثبات نرسیده و ابهام دارد و در انتساب آن به اهل بیت، دلیل قطعی وجود ندارد. شایسته نیست خرید حرز شرف الشمس مشکوک الاصاله از نقش نوشته نگین های اصیل در احادیث ماثور و معتبر در کتب متقدم اسلامی پیشی بگیرد
تردید نکنید بر فرض صحت روایت و سند آن بسیاری از این انگشترها و لوح‌ها بدون رعایت آداب و شرایط مذکور در کتب فوق، حکاکی میشود و حتی قبل و بعد از تاریخ یاد شده ساخته می شوند که قطعا به نظر مدافعین آن هیچ اثری ندارد و جز منبع درآمدی برای برخی افراد سودجو هیچ سودی ندارد.
کانال رسمی موسسه معراج در ایتا
گونه‌شناسی آسیب های مهدویت- حجت الاسلام دکتر شهبازیان
[۱] . پورداوود، ابراهیم،فرهنگ ایران باستان،نشر اساطیر، تهران،۱۳۸۰ و نیز: اوستا، گزارش جلیل دوستخواه، نشر مروارید، ۱۳۸۱ تهران. و :
شرف الشمس
[۲] مجلسی، زادالمعاد، ص ۵۶۷.
[۳] . سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ج ۲، ص ۱۰۵۳.
[۴] ( ۱) فی المصدر: فذلک.
[۵] ( ۲) فی المخطوطه: فى العاشر.
[۶] ( ۳) یس: ۴۰.
[۷] . مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۴،، ص ۲۲۷.
[۸] جُنَّهُ الأمانِ الْواقیَه وَ جَنَّهُ الإیمان الباقیَه مشهور به مصباح کفعمی عنوان یکی از مهم‌ترین منابع شیعی در ادعیه و زیارات تألیف عالم، محدث و ادیب شیعی، ابراهیم بن علی کفعمی (متوفای ۹۰۵ق.). کتاب مصباح بعد از البلد الأمین نوشته شده و در واقع منتخب و خلاصه‌ای از آن است. این کتاب به دلیل آنکه شباهت بسیاری به «مصباح المتهجد» شیخ طوسی دارد، به «المصباح» شهرت یافته است. مؤلف در این کتاب به اعمال برخی ماههای قمری، کیفیت و آداب دعا و برخی نکات ادبی و تاریخی در ۵۰ فصل پرداخته است.
[۹] . میرزا عبدالله افندی صاحب ریاض العلماء می‌نویسد: : « شیخ اجل، عالم فاضل و فقیه کامل، مرحوم کفعمی از بزرگان علمای اصحاب بود. عصر او به زمان ظهور شاه اسماعیل صفوی (اول) متصل شد. این بزرگمرد تاریخ تشیع در انواع علوم رایج مهارتی تام داشت و در علوم عربی ادبیات سرآمد عصر خویش بود» ریاض العلماء، ۱۴۰۱ ق، ج۱، ص۲۱.
[۱۰] . و لنا خاتم آخر مروی عن الحجه علیه‌السلام فلو نقش علی عقیق کان اکمل و ایضاً لو نقش فی شرف الشمس او اول خمیس من شهر رجب فهو اتم و هو حرز من جمیع المکاره النازله من السماء و الصاعده من الارض و هو الاسم الاعظم و هو اکمل الخواتیم و له روایه عجیبه معروفه عندنا یطول بذکره البیان … مکارم‌الأبرار، عربی، ج۱۳، ص۱۲۵
[۱۱] مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۵، ص ۲۶۸
[۱۲].حسن زاده آملی هزار و یک نکته، ص ۷۹۷-۷۹۹.
[۱۳] [۱۳] استفتائات آیۀ الله مکارم شیرازی، لینک .
[۱۴] آیۀ الله میرزا جواد تبریزی، صراط النجاه، ج ۱۰، ص ۴۲۶.
