ماموریت مشترک فیلم های هالیوودی و عرفان حلقه

ماموریت مشترک فیلم های هالیوودی و عرفان حلقه

نگاهی مختصر به پاره های از محصولات هالیوود و مقایسه آن با نگرش عرفان حلقه در باب شیطان مفید خواهد بود. در فیلم گابریل (که همان جبرئیل است)، خداوند بزرگ ترین و قدرتمندترین فرشته خود به نام گابریل را مامور نجات جهان می نماید؛ اما گابریل بعد از نزول به زمین متوجه می شود که قبل از او فرشتگان دیگری که مامور این کار بوده اند در برابر قدرت عظیم شیطان همگی در مانده و تسلیم و یا شکست خورده اند.

رومن پولانسکی کارگردان یهودی هالیوود، نیز در فیلم Ninth Gata (دروازه نهم)  اثبات نیروهای خارق العاده و قدرت های ماورائی برای شیطان را به عنوان هدف فیلم تعقیب می کند و شیطان را به عنوان قدرتی عظیم و تاثیرگذار در جهان هستی معرفی می کند.

در بسیاری از فیلم­های سینمایی ـ مانند طالع نحس ۴، شیطان دارای قدرت اهریمنی و ویرانگر در برابر قدرت خداوند قد علم می­کند و انسان موجودی ضعیف و بی­پناه معرفی می­گردد که در چنگال قدرت شیطان اسیر است و هیچ امدادی از ناحیه خداوند به او نمی­رسد و چاره­ای جز پناه بردن به شیطان  و نیروهای او ندارد. به دنبال آن، شیطان «تنها منجی» عالم هستی معرفی می­شود که باید در «دنیای تاریک» به او رو می­آورد. در فیلم مومیایی شیطان در عرض قدرت خدا ظاهر می شود و می تواند در برابر خدا عرض اندام کند.

در نگاه هالیوودی، شیطان از آن جا که قدرت مند و غالب است، قابلیت ظهور و نمود در چهره های مختلف دارد. از همین روست که می تواند در کالبد انسان حلول می­کند و برای اعمال نیروهای خود، کالبد آدمی را به خدمت می گیرد. با همین نگرش است که شیطان گاه در جسم یک کودک معصوم، گاه در کالبد یک زن، گاه در جسم یک سیاستمدار به اعمال تصرف در عالم می­پردازد. این تفکر در مجموعه هری پاتر و طالع نحس، جن­گیر، خون آشام و آثار دیگری تعقیب شده است.

در عرفان حلقه، مولف کتاب موجودات غیر ارگانیک، همین نگرش را تقویت و ترویج می کند. موجودات غیر ارگانیک که رهبر عرفان حلقه در قالب موجودات نوع a و b بر می شمارد، قابلیت اعمال چنین تصرفاتی را دارند. به گفته وی «وجه اشتراک این دو گروه، امکان تسخیر کالبد ذهنی افراد و از این طریق ایجاد مزاحمت و بیماری و اعمال نفوذ در انتخاب های آنان است.»[۱] طبق نظر وی «ابلیس در زمره گروه a محسوب می شود.»[۲]

البته تفاوت نگاه هالیوودی با عرفان حلقه در دو موضوع است.

اول این که آثار هالیوودی، هم چنان شیطان را موجودی شرور معرفی می کنند؛ اما در عرفان حلقه شیطان یک فرشته معرفی می شود که الان هم ماموریتی الهی را به انجام می رساند؛ بنا براین عذاب الهی برای شیطان در آخرت ظالمانه خواهد بود.[۳] به همین جهت است که طاهری سعی می کند عذاب الهی را در قیامت برای شیطان تاویل کند و هم چنان شیطان را دوست و همکار خدا بداند. در کتاب فوق شیطان نه فقط در قیامت عذاب ندارد بلکه در جهنم همچون همراهی دلسوز، پیروان خود را همراهی می کند و فقط با یاداوری اشتباهات انسان و ایجاد حسرت در او، باعث سوختن انسان می شوند. به گفته وی هر کدام از موجودات گروه a در جهنم برای پختگی انسان نقشی دارند.

«این شیاطین بیرونی در جهنم نیز انسان را همراهی می کنند. در جهنم هستی بانان، کفر انسان(پوشاندن تقدس اجزای هستی) را به رخ او می کشند؛ جهت بانان انحراف او از یکتا بینی را یاداور می شوند؛ حکمت بانان، تمایل او به گمراهی را نشان می دهند؛ آزمون بانان، ترجیح لذت و قدرت را به چشم وی می آورند.»[۴]

با چنین نگاهی، طبیعی است که عذابی که خداوند به شیطان و پیروانش وعده داده در عرفان حلقه هیچ ذکری از آن به میان نیاید و عذاب اخروی شیطان کاملا در متون عرفان حلقه به فراموشی سپرده شود و حتی رجیم بودن شیطان را به «تغییر وضعیت ابلیس در جهان دو قطبی» تفسیر کنند، نه به لعن و نفرین الهی در حق شیطان. بگذریم که نام بردن از چنین موجوداتی با نقش های ویژه و ساختار وجودی متفاوت، در هیچ کتاب دینی و روایی سابقه ندارد و جزء ابتکارات و مکاشفات رهبر عرفان حلقه است.

دوم این که شیطان هالیوودی موجودی است که هر چند قادر است در کالبد انسان حلول کند؛ اما بالاخره وجودی مستقل از وجود انسان دارد و حتی آدمی می تواند تن به این حلول و اتحاد ندهد؛ اما در عرفان حلقه « شیاطین بخشی از وجود انسان است که هیچ وقت از بین نمی روند.»[۵]

این باور خرافی نسبت به شیطان، حداقل نتیجه­ای که برای مخاطب در پی دارد، این است که انجام گناه ـ چون اجباری و از ناحیه شیطان  (شیطانی که در جسم انسان حلول کرده) انجام می­ گیرد ـ غیر اختیاری است و گریزی از آن نیست، بنابراین باور، وجود عذاب و عقاب در حق فردی که مسخر شیطان گردیده امری غیر منطقی و غیر عادلانه می­نماید.

فیلم هایی از قبیل هری پاتر، جن گیر، طالع نحس (۱،۲،۳)، ارباب حلقه ها با هدف القای ترس در ذهن و قلب مخاطب نسبت به شیطان و بزرگ نمایی از قدرت شیطان ساخته شده­اند و در فیلم های کنستانتین و طالع نحس ۵و۴ شیطان قوی تر از خدا ظاهر می شود، به طوری که روحیه تسلیم و فروتنی در برابر شیطان به جان مخاطب رسوخ می کند.

در عرفان حلقه شیطان نه موجودی ضعیف، بلکه به عنوان موجودی که قادر است جهان را از شکل تک قطبی خارج سازد و تبدیل به جهان دو قطبی نماید، معرفی شده است. هر چند مولف تلاش می کند که این نگرش را از ثنویت و دو گانه انگاری دور کند و بگوید که شیطان یک منبع شر مطلق در برابر خیر مطلق نیست؛ اما آن بینشی که مولف کتاب به آن تن نمی دهد و از زیر بار آن فرار می کند، نگاه توحیدی قران به «ماسوی الله» است. در متون دینی همه چیز در سایه اذن الهی قدرت ظهور دارد و کائنات همه تحت قدرت ربوبی او نظام یافته اند و گناه و معصیت پیروان شیطان هم در این بین، در سایه «آزادی انتخاب راه» است که خداوند به موجودات مختار و صاحب اراده بخشیده است.

[۱] . موجودات غیر ارگانیک،ص ۱۱

[۲] . موجودات غیر ارگانیک،ص۱۳

[۳] . موجودات غیر ارگانیک ص ۱۴

[۴] . موجودات غیر ارگانیک،ص۳۵

[۵] . موجودات غیر ارگانیک ص۱۵