پایان‌نامه «کارآمدی معنویت دینی در رضایت باطن از منظر علّامه طباطبایی» اثر «کوثر یونسی عباسعلی کشی»، سال ۱۳۹۸ در مقطع کارشناسی ارشد، در رشته فلسفه دین دفاع شده است.
به گزارش بهداشت معنوی، پایان‌نامه «کارآمدی معنویت دینی در رضایت باطن از منظر علّامه طباطبایی» اثر «کوثر یونسی عباسعلی کشی»، سال ۱۳۹۸ در مقطع کارشناسی ارشد، در رشته فلسفه دین دفاع شده و استاد راهنمای این پایان‌نامه «دکتر یحیی کبیر» است.
بر اساس این گزارش، در بخشی از مقدمه این پایان‌نامه می‌خوانیم: در این تحقیق با عنوان «کارآمدی معنویت دینی در رضایت باطن از منظر علّامه طباطبایی» به بررسی معنویتِ مدرن، معنویت از منظر علّامه و آثار آن می‌پردازیم. فصول تحقیق به‌طور خلاصه به‌این شرح است:
فصل اول، فصل کلیات و مفهوم‌شناسی است که در آن به بیان مفهومِ سؤال اصلی پژوهش که تاثیر معنویت دینی در رضایت باطن از منظر علّامه طباطبایی است، می‌پردازیم. همچنین سؤالات فرعی را نیز تبیین می‌کنیم. سپس در قسمت بیان مسئله، ابعاد موضوع مورد نظر را بیان کرده و پس از آن، فرضیه‌ی تحقیق را روشن می‌کنیم. روش پژوهش، هدف و ضرورت انجام پژوهش، مطالبی است که در ادامه‌ی فصل اول قرار دارد. سپس به تفسیر مفردات و اصطلاحاتی که در تحقیق به‌کار خواهد رفت، می‌پردازیم و اجمالی از پیشینه‌ی پرداختن به این تحقیق توسط محققان را بیان می‌کنیم. در آخر در قسمت پیشینه‌ی موضوع، سیر اجمالیِ توجه به معنویت و تاثیر آن بر سلامت روان را مورد نظر قرار می‌دهیم.
معنویت و سخن از آن امری نوظهور است و در بیان‌های دینی به‌طور صریح از این موضوع سخن به‌میان نیامده است. لذا معنویت دینی که در این تحقیق به آن می‌پردازیم، در مقابل معنویت مدرن و سکولار، مفهوم و تشخص یافته است. به همین دلیل، ضرورت دارد که فصلی را به بیان معنویت مدرن، مکتب‌های مختلف آن و جایگاهش در ایران و فضای اسلامی اختصاص دهیم. فصل دوم، توضیحی از خواست‌گاه و شکل‌گیری معنویت، تعریف آن، معنویت مدرن و انواع آن است که در قسمت پایانی فصل به بیان جریان تفکر معنویت مدرن در ایران پرداخته می‌شود.
فصل سوم (که فصل محوری در تحقیق به‌شمار می‌آید و فصل چهارم بر آن مبتنی است) فصل معنویت دینی از منظر علّامه طباطبایی است. در این فصل با توجه به نظام فکری علّامه و آثار گران‌بهای ایشان در زمینه‌ی دین، حکمت و عرفان، به بیان مبانی و ویژگی‌های معنویت از منظر ایشان می‌پردازیم. هرچند ایشان به‌طور صریح به بیان معنویت دینی نپرداخته است، اما مطالبی در آثارشان موجود است که حاکی از معنویت دینیِ کارآمد برای انسان می‌باشد.
در فصل چهارم (فصل پایانی) به بیان کارآمدی معنویت دینی در رضایت باطن می‌پردازیم، به این صورت که با توجه به ویژگی‌های معنویت دینی از منظر علّامه، کارآمدی آن‌ها را در رضایت باطن و سلامت روان تبیین می‌کنیم.
همچنین در بخش نتیجه‌گیری این پایان‌نامه می‌خوانیم: مطابق آن‌چه که در فصول این پژوهش گذشت، انسان مدرن برای جبران خلأهای زندگی مادی خویش، دوباره به‌سوی معنویت روی آورده است. اما با توجه به آن‌چه در حال وقوع است، این گرایش به معنا موجبِ گرایش به دین نشده است؛ یعنی معنویتی که انسان مدرن به آن چنگ می‌زند معنویت سکولار است. معنویت سکولار، فارغ از دین یا بعضاً در تقابل با دین است.
با توجه به تنوع جریان‌های معنویت‌گرای جدید، ارائه تعریف مشخصی از آن‌ها کاری به‌غایت دشوار است. اما می‌توان گفت در همه این معنویت‌ها نوعی فراروی از عالم ماده وجود دارد. حال این فراروی از ماده یا با اتصال به عالم الهی است یا صرفا نوعی توجه به حالت‌های درونی انسان است.
ادعای جریان معنویت سکولار در ایران این است که امروزه دین نمی‌تواند برای انسان مدرن، سلامت روان و رضایت باطن به‌ارمغان آورد. دلایل این نظریه را در فصل دوم بیان نمودیم. اما مطابق تفکر علّامه طباطبایی می‌توان گفت معنویت از منظر ایشان لزوماً معنویت دینی است که آثار مثبت روانی را نیز به‌همراه دارد. در واقع معنویت دینی به‌دلیل ویژگی‌هایی که دارد (از جمله: اعتقاد به معاد، تناسب با فطرت انسان، توجه به زندگی اجتماعی و غیره که در فصل سوم ذکر نمودیم)، تنها راه سالم‌‌زیستن برای انسان مدرن به‌شمار می‌آید. این در حالی است که معنویت‌های مدرن به‌دلیل بی‌توجهی به ابعاد وجودی انسان، معاد و غیره از کارآمدی لازم در جهت تأمین رضایت باطن برخوردار نیستند.
شایان‌ذکر است، معرفی پایان‌نامه‌های نوشته شده در زمینه عرفان‌های نوظهور افزون بر پیشگیری از موازی کاری به شناخت بیشتر پژوهشگران این عرصه و هم‌افزایی آنان کمک می‌کند. از این‌رو خبرگزاری بهداشت معنوی آماده معرفی پایان‌نامه‌ها، مقالات و تحقیقات پایانی در این‌باره است.
