بهداشت معنوی؛ نگرش غالب فرقه‌های شیطان‌گرایی موجود در غرب به مقوله شیطان، ریشه در آموزه‌های تحریف شده یهودی – مسیحی به شیطان دارد که با نگاه اسلامی متفاوت است.
در نگرش اسلامی، شیطان یک جن است (وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ ۗ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیَّتَهُ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ ۚ بِئْسَ لِلظَّالِمِینَ بَدَلًا؛ کهف: ۵۰) که در اثر عبادت به جمع فرشتگان راه یافت و به سبب عصیان در برابر دستور الهی از مقام خویش تنزل پیدا کرد (قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یَکُونُ لَکَ أَنْ تَتَکَبَّرَ فِیهَا فَاخْرُجْ إِنَّکَ مِنَ الصَّاغِرِینَ؛ اعراف: ۱۳) و با فریب آدم (علی‌نبیناوعلیه‌السلام) و همسرش حضرت حوا (علیهاالسلام) در مورد میوه درخت ممنوعه، باعث هبوط آن دو از بهشت الهی شد. (وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَىٰ وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ{۳۴} وَقُلْنَا یَا آدَمُ اسْکُنْ أَنْتَ وَزَوْجُکَ الْجَنَّهَ وَکُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَیْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَٰذِهِ الشَّجَرَهَ فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ {۳۵} فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ وَلَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِینٍ {۳۶} فَتَلَقَّىٰ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ {۳۷} قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعًا ۖ فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَایَ فَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ {۳۸} بقره: ۳۴-۳۸)
در نگاه یهودی-مسیحی، شیطان فرشتهای است که آدم و حوا را از تاریکی جهل نجات داد و به خوردن میوه درخت علم و معرفت راهنمایی کرد. (پیدایش، ۳:۴و۵) به طوری که آن‌ها قدرت انتخاب پیدا کردند و از یوغ بندگی استثمارگونه خداوند رها شدند.
داستان‌پردازی‌های تحریف شده عهد عتیق (کتاب مقدس یهودیان) بعدها با تدوین کتاب مقدس مسیحیان و جا دادن عهد عتیق در آن در میان مسیحیان هم اعتبار یافت و تفکر یهودی-مسیحی نسبت به شیطان را به انحراف برد.
داستان مار و درخت آگاهی، ساختگی بود و در اسطوره‌های مصری ریشه داشت. اما در اینجا حقیقت دیگری وجود دارد. شیاطین جن، علوم جادویی را به بشر آموختند (وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّیَاطِینُ عَلَىٰ مُلْکِ سُلَیْمَانَ ۖ وَمَا کَفَرَ سُلَیْمَانُ وَلَٰکِنَّ الشَّیَاطِینَ کَفَرُوا یُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَکَیْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ ۚ وَمَا یُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّىٰ یَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَهٌ فَلَا تَکْفُرْ ۖ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ ۚ وَمَا هُمْ بِضَارِّینَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَیَتَعَلَّمُونَ مَا یَضُرُّهُمْ وَلَا یَنْفَعُهُمْ ۚ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِی الْآخِرَهِ مِنْ خَلَاقٍ ۚ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ ۚ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ؛ بقره: ۱۰۲) و از ترکیب قوانین جادویی و برخی قوانین طبیعت با پاره‌ای از تعالیم تحریف شدۀ انبیا، علومی‌شکل گرفت که نماد مار در بعضی از این علوم، مطالب زیادی را روشن می‌کند.
تفاوت دیگر دو نگرش اسلامی و یهودی – مسیحی، در حوزه اختیارات و قدرت شیطان است. در آموزه‌های تحریف‌شده کتاب مقدس، شیطان موجودی است بسیار قدرتمند که در برخی موارد قدرت او باقدرت خداوند رقابت می‌کند (اعمال رسولان، ۲۶:۱۷و۱۸) و به نحوی باعث تسلط شیطان بر انسان می‌شود؛ ولی در آموزه‌های اسلامی، شیطان کیدی ضعیف دارد و کار و نیروی اصلی او وسوسه‌گری است. (مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ {۴} الَّذِی یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ {۵} مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ {۶}؛ناس: ۴-۶)
با توجه به تفاوت نگاه اسلامی با نگاه یهودی – مسیحی به شیطان، فرقه‌هایی همچون ایزدی (یا یزیدی) -که بیشتر با عنوان شیطان‌پرستان عراق شناخته می‌شوند- از دایره شیطان‌پرستی به معنای غربی آن خارج می‌شوند؛ چرا که شیطان مورد پرستش آن‌ها تا حدودی به شیطان از دیدگاه اسلامی شباهت دارد و در بسیاری از مبانی فکری، با گروه‌های شیطان‌پرستی غربی اختلاف نظر دارند.
ایزدی‌ها شیطان -یا در ادبیات خودشان ملک طاووس– را قدرتمند یا معلم انسان نمی‌دانند، بلکه او را موحد و عابد می‌دانند. که حاضر شد از بهشت رانده شود، ولی بر غیر خدا سجده نکند. ایزدی‌ها ملک طاووس را نشانه خدا و یک فرشته خوب و خیرخواه و از فرشتگان مقرب خدا می‌دانند، که پس از گذراندن یک آزمایش، به وی واگذار شد تا از دنیا مراقبت کند و کیهان را از تخم کیهانی خلق کند. ایزدی‌ها معتقدند که ملک طاووس منبع شرارت یا شیطان نیست. آن‌ها او را رهبر فرشتگان می‌دانند، نه یک فرشته سقوط کرده ننگین بلکه او را از خاندان خدا می‌شمارند.
لینک‌های مرتبط:
شیطان‌گرایی بازاری، شیطان‌گرایی پرده‌نشین
