بهداشت معنوی؛ فیلم راز تولید سال ۲۰۰۶ در استرالیا، به کارگردانی درو هریوت (Drew Heriot) روایتی دربارۀ باور شبه‌علمیِ «قانون جذب» است که به‌صورت مصاحبه با افراد مختلف تهیه شده است. تولید این فیلمِ ۸۷ دقیقه‌ای سه میلیون و پانصدهزار دلار هزینه برداشت، ولی ۶۵.۶۱۷.۱۰۴ دلار فروش داشت. بازاریابی شبکه‌ای
کسانی که در این فیلم سخن می‌گویند مدعی‌اند که با تصویرسازی ذهنی و احساس برخورداری از آنچه آرزو دارید، آن آرزو را تحقق می‌بخشید. آن‌ها از نیرویی سخن می‌گویند که با ذهن و احساس انسان فعال می‌شود و بر کائنات اثر می‌گذارد و رؤیاها را به زندگی شما جذب می‌کند.
شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای که در ایران و سایر کشورها فعالیت دارند و البته خوشنام نیستند، این فیلم را در بستۀ آموزشی اعضای تازه‌وارد قرار می‌دهند و از آن‌ها می‌خواهند تا بارها این فیلم را تماشا کنند و اثربخشی قانون جذب را باور کنند. فیلم راز تأکید می‌کند که آنچه در ذهن و خیال شماست، به‌زودی در دستان شما خواهد بود و ذهن انسان، مثل آهن‌ربایی عمل می‌کند که موضوعات مورد تصور را جذب می‌کند؛ بنابراین هر کس در وضعیتی زندگی می‌کند که روزی آن را تصور میکرده است.
ثروت و دارایی بیش از آنکه با عمل به دست بیاید، با باور و تصویرسازی ذهنی و احساس ثروتمند شدن به دست می‌آید. هرچقدر تلاش کنید، اما باور نداشته باشید که ثروتمند خواهید شد و تصور نکنید که چه نوع خانه یا اتومبیلی خواهید داشت، در واقع هیچ کاری برای موفقیت خود انجام نداده‌اید. این رویکرد از سوی بازاریابان شبکه‌ای مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است. آن‌ها معتقدند که اگر تصور یا ذهنیتی مشخص برای موفقیت در بازاریابی شبکه‌ای نداشته باشید و ندانید که تا چه زمانی، چه مقدار ثروت میخواهید به دست آورید، نمی‌توانید بازاریاب تأثیرگذاری باشید و به پورسانت‌های کلان برسید.
فیلم راز مستند گونه است و افرادی که در آن سخن می‌گویند به‌عنوان فیزیکدان، فیلسوف، روانشناس و… معرفی می‌شوند. جری آدلر در مجلۀ نیوزویک، این فیلم را «کاملاً سینمایی» (و نه مستند) توصیف می‌کند و مدعی می‌شود که مطالب آن با یافته‌های علمی تطابق ندارد. مجلۀ محقق شکاک هم بیان می‌دارد که ایدۀ مرکزی فیلم «فاقد هرگونه پایۀ علمی و واقعی است». مظاهری سیف در کتاب نگاهی متفاوت به قانون جذب نشان داده است که آموزه‌های فیلم راز با نظریه‌های فیزیک و روانشناسی هماهنگی ندارد و اساساً طرح این ادعا با معیارهای نظریات علمی در تعارض است.
توانایی انسان برای اثرگذاری بر کائنات و جذب خواسته‌ها و آرزوها از طریق نیروی ذهن، موضوعی است که هنوز اثبات نشده و همان‌طور که در فیلم راز گفته می‌شود، یک رؤیای جادویی است؛ اما این اثر را دارد که افراد زودباوری را که می‌خواهند از راهی ساده و سریع به ثروتی هنگفت برسند، به‌سوی شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای جذب کند و به خدمت در این شرکت‌ها بگمارد.
شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای با استفاده از اثرگذاری فریبندۀ فیلم راز افراد را متقاعد می‌کنند که اگر به اندازۀ کافی به ثروتمند شدن خود از طریق خدمت در شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای باور داشته باشند و هر روز تصور و احساس خوشبختی ناشیِ از تحقق رؤیاهایشان از طریق شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای را در سر بپرورانند، به‌زودی به آنچه می‌خواهند، می‌رسند.
اگرچه ایدۀ مرکزی فیلم راز فاقد اعتبار علمی است، اما تکرار این ایده توسط گویندگان فیلم با عناوین اعتباربخش و متنوع و همچنین حمایت این ایده با انبوهی از کتابهای عامه‌پسند و غیرعلمی، زمینۀ پذیرش آن را برای برخی از افراد فراهم کرده است. اعضای شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای بخشی از این افراد هستند.
لینک‌های مرتبط:
تفکر نوین؛ روانشناسی یا معنویت سرمایه‌داری؟
بازاریابی شبکه‌ای و نقش آن در گسترش معنویت سکولار
نظریه راز و تحلیل آن از منظر اسلام
بیانات آیت‌الله مکارم شیرازی در مورد بازاریابی شبکه‌ای
